تامین ریزمغذی های ضروری برای بدن کودکان، معمولا یکی از دغدغه‌های اصلی والدین است. البته توجه به این موضوع، بسیار اهمیت دارد؛ زیرا کودکان در حال رشد هستند و در این سنین حساس، بیشترین نیاز به توجه را دارند تا عملکردهای مهم بدن آن‌ها به خوبی و با سلامت شکل گیرد. یکی از این ریزمغذی‌های ضروری، عنصر زینک (روی) است. در این مقاله از مجله سلامت داروخانه آنلاین مفیدطب پس از بررسی نقش زینک در بدن، میزان مورد نیاز زینک برای کودکان، خواص مکمل‌های حاوی زینک و موضوعات مهمی از این دست، دو نمونه از محبوبترین انواع شربت زینک برای کودکان را معرفی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
زینک چیست؟
عنصر زینک یا روی یک ماده معدنی ضروری برای بدن است. این عنصر یکی از مهمترین ریزمغذی‌ها برای زمان رشد بدن (در دوران بارداری مادر کودک، در کودکی و نیز نوجوانی) محسوب می‌شود. در واقع زینک نقشی حیاتی در فرآیندهای زیستی زیادی از جمله رشد، تمایز و متابولیسم سلولی ایفا میکند. وجود زینک برای فعالیت بیشتر از ۱۰۰ آنزیم مختلف در بدن لازم است. از جمله نقش های زینک در کودکان عبارتند از:
- عملکرد سالم دستگاه ایمنی بدن
- نمو استخوان و غضروف
- متابولیسم کربوهیدرات، چربی و پروتئین
- ترمیم زخم های کوچک
- سلامت اشتهای کودک
- ساختار پروتئین و غشای سلولی
- اثرات آنتی اکسیدانی
علائم کمبود زینک چیست؟
از آن جایی که زینک در بدن از طریق خوراکی تامین می‌شود و در واقع بدن نمی‌تواند این عنصر را تولید کند، در صورت عدم دریافت مقدار کافی، کودک در معرض دچار شدن به کمبود زینک قرار می‌گیرد. علائم کمبود زینک در کودکان میتواند شامل موارد زیر باشد:
- نقص در عملکرد سیستم ایمنی
- عفونت های تنفسی
- توقف رشد فیزیکی
- اشتهای کم
- اسهال
- کمبود توجه و تمرکز
- عملکرد شناختی کند
کمبود شدید زینک در انسان نادر است، اما کمبود خفیف تا متوسط آن شیوع قابل توجهی دارد. تشخیص کمبود خفیف تا متوسط زینک دشوار است، چرا که علائم آن از جمله عفونت‌های مکرر و عقب ماندگی رشد در سایر کمبودهای تغذیه‌ای و بیماری‌ها هم مشاهده می‌شود.
چگونه باید زینک بدن کودک را تامین کرد؟
زینک مورد نیاز بدن کودک را چگونه باید تامین کنیم؟ قبل از پاسخ به این سوال، در جدول زیر مشاهده کنید که نیاز بدن کودک به زینک در سنین مختلف، در شرایط عادی و سلامت چقدر توصیه شده است:
| سن | میزان توصیه شده دریافت زینک |
| ۷ تا ۱۲ ماه | ۳ mg |
| ۱ تا ۳ سال | ۳ mg |
| ۴ تا ۸ سال | ۵ mg |
| ۹ تا ۱۳ سال | ۸ mg |
| ۱۴ تا ۱۸ سال – در پسران | ۱۱ mg |
| ۱۴ تا ۱۸ سال – در دختران | ۹ mg |
حال این مقدار زینک مورد نیاز برای کودکان باید از چه طریقی تامین شود؟
مصرف غذاهای حاوی زینک بالا
- آبزیان صدف‌دار: صدف، شاه میگو، خرچنگ، صدف سیاه
- گوشت‌ها: گوشت گاو، بره، گاومیش
- پرندگان: بوقلمون و مرغ
- ماهی‌ها: سالمون، ساردین، کفشک، حلوا
- حبوبات: نخود، عدس، لوبیا سیاه، لوبیا قرمز و …
- مغزها و دانه‌ها: تخمه کدو، بادام هندی، شاهدانه و…
- لبنیات: شیر، ماست و پنیر
- تخم مرغ
- غلات کامل: جو دو سر، کینوا، برنج قهوه‌ای و…
- برخی از سبزیجات: قارچ، کلم، نخود فرنگی، مارچوبه و سبزی چغندر
محصولات حیوانی مانند گوشت قرمز و آبزیان صدف‌دار حاوی مقادیر زیادی زینک هستند و این زینک به شکلی است که به راحتی جذب بدن می‌شود. به خاطر داشته باشید که زینک موجود در منابع گیاهی مانند حبوبات و غلات کامل به دلیل وجود ترکیبات گیاهی دیگر که مانع جذب می‌شوند، جذب کمتری دارد. بنابراین برای کودکانی که رژیم گیاهخواری دارند، جزو دسته افرادی هستند که در رابطه با دریافت زینک باید توجه بیشتری داشته باشید.
استفاده از مکمل‌های زینک مخصوص کودکان
استفاده از انواع مکمل زینک مانند شربت زینک برای کودکان به خصوص برای گروهی از آن‌ها که در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کمبود زینک هستند (مثلا کودکانی که زینک را به مقدار کافی از طریق غذا دریافت نمی‌کنند یا به هر دلیلی جذب پایینی از این عنصر را دارند)، توصیه می‌شود. گرچه در صورت استفاده از شربت زینک نیز توصیه می‌شود همچنان تلاش کنید که تا حد امکان رژیم غذایی متنوع و سالمی را برای کودک خود در نظر بگیرید.
خواص شربت زینک برای کودکان چیست؟
در بخش اول این مقاله درباره مهمترین نقش‌های زینک در بدن صحبت کردیم. در این بخش می‌خواهیم به صورت دقیق‌تر به این بپردازیم که زینک برای بدن کودکان که در سن رشد هستند، چه اهمیتی دارد و به تبع آن شربت زینک برای این سنین چه خواصی دارد.
تقویت سیستم ایمنی بدن
زینک به همراه ویتامین سی میتواند در داشتن سیستم ایمنی سالم در کودکان بسیار مفید و کمک‌کننده باشد. خصوصا هنگامی که کودکان به مدرسه می‌روند بیشتر در معرض بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی قرار می‌گیرند. دریافت مقدار کافی از عنصر زینک برای سیستم ایمنی و پاسخ سیستمی متعادل بدن کودک ضروری است.
زینک برای حفظ سیستم ایمنی درونی و تطبیقی در سطح سلولی لازم است. همچنین این عنصر دارای خواص آنتی اکسیدانی بوده و به بدن کمک میکند تا پاسخ‌های التهابی سالمی را از خود بروز دهد.
مصرف شربت زینک برای کودکانی که دچار کمبود روی هستند و یا زینک کافی از طریق غذای خود دریافت نمی‌کنند، توصیه می‌شود؛ زیرا با برگرداندن تعادل به سیستم ایمنی آن‌ها، از بیمار شدن مکررشان جلوگیری کرده و طول دوره درمان بیماری را نیز تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
کمک به رشد کودک
زینک در کمک به رشد کودک نقش ویژه‌ای دارد. یک تحقیق و فراتحلیل روی ۷۸ آزمایشی بالینی، نشان داده است که مصرف مکمل های زینک مانند شربت زینک در کودکان زیر ۵ سال رشد بهتری در وزن و قد اتفاق افتاده است.
کمبود زینک میتواند باعث توقف رشد کودک در سنین رشد شود، به دلیل آن که زینک در متابولیسم پروتئین، سنتز دی‌ان‌ای و آر‌ان‌ای، پیام‌رسانی عصبی و عملکردهای مختلف دیگری نقش دارد.
کمک به تشکیل عملکرد شناختی
زینک مانند بسیاری از ریزمغذی های دیگر، در توسعه مغز و عملکرد شناختی کودکان در حال رشد نقش دارد. این عنصر برای توسعه نورون‌ها (سلول‌های مغز)، تمایز نورونی، رشد بافت مغز (ماده سفید) و چندیدن نقش دیگر در نوروبیولوژی، ضروری است.
کمبود زینک میتواند باعث تغییراتی در توجه، فعالیت، خلق‌و‌خو، رفتار و توسعه مهارت‌های حرکتی کودک شود، به خصوص این که مغز در حال رشد کودکان به طور مداوم از ریزمغذی‌ها تغذیه کرده و به انرژی احتیاج دارد.
حفظ سلامت گوارش
زینک برای داشتن عملکرد گوارشی سالم، لازم است. کمبود زینک میتواند باعث عملکرد ضعیف دستگاه گوارش شده و به ایجاد یک چرخه ناسالم به صورت «عملکرد ضعیف گوارش» -> «کمبود زینک» -> «عملکرد ضعیف گوارش» و… منجر شود؛ به این دلیل که وقتی عملکرد گوارش ضعیف باشد، مواد مغذی نمی‌توانند به خوبی از طریق سطح روده جذب شوند. در واقع زینک با کمک کردن به تولید اسید معده، در جذب مواد مغذی نقش دارد.
به علاوه، ما به میزان زینک کافی در بدن احتیاج داریم که بافت پوششی روده را حفظ کنیم.
به عنوان مثالی دیگر، یکی از علائم شایع کمبود زینک در کودکان، اسهال است. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف خوراکی زینک میتواند یک درمان موثر برای اسهال و بیماری التهاب معده‌ای روده‌ای (گاستروانتریت) باشد.
معرفی بهترین شربت های زینک برای کودکان
حال که به طور دقیق‌تر با خواص زینک و به تبع آن، خواص مکمل های زینک برای سنین رشد آشنا شدید، در این بخش دو نمونه از انواع بهترین شربت زینک برای کودکان را معرفی می‌کنیم. در ادامه برای افرادی که می‌خواهند یک محصول حاوی زینک و دیگر ریزمغذی ها را تهیه کنند، درباره یک شربت زینک به علاوه چند ماده مهم دیگر (به اصطلاح زینک پلاس) نیز صحبت می‌کنیم. همه این شربت ها توسط شرکت‌های داروسازی معتبر تولید شده و به بازار مکمل ایران عرضه شده است.
شربت نئوزینک، بهترین شربت زینک گلوکونات برای کودکان
شربت نئوزینک الحاوی یکی از بهترین شربت های زینک برای کودکان است. این شربت زینک را به شکل زینک گلوکونات (Zinc Gluconate) دارد که این شکل از زینک، جذب این عنصر را در بدن افزایش می‌دهد. شرکت داروسازی الحاوی سعی کرده است که شربت نئوزینک را با بو و طعمی خوب تولید کند. در واقع کنترل بو و طعم فلز روی در این فرآورده و همچنین کنترل pH محصول به شکلی کنترل شده که در نوزادان و کودکان احساس ناخوشایندی ایجاد نمی‌کند و کودک شما به راحتی می‌توانند این شربت زینک را مصرف کند.
در هر پیمانه (۵ میلی لیتر) از شربت نئوزیک، ۳۴.۸ میلی گرم زینک گلوکونات گنجانده شده است که تنها ۱۴.۳۵ درصد از این ترکیب، عنصر زینک است؛ بنابراین لازم است دقت کنید که ۳۴.۸ میلی گرم زینک گلوکونات، حاوی ۵ میلیگرم زینک میباشد. دستور مصرف آن برای کودکان به عنوان مکمل تغذیه‌ای روزانه یک پیمانه است.
عوارض مکمل‌های زینک در برندهای مختلف معمولا مشترک است. مصرف زینک میتواند عوارض گوارشی ایجاد کند. در مورد شربت نئوزینک چون ملح گلوکونات دارد، این عوارض به حداقل رسیده است.
اگر به دنبال یک شربت تقویتی زینک برای کودکان هستید که در بین مصرف کنندگان محبوبیت بالایی دارد، شربت نئوزینک یک انتخاب خوب برای شماست. شما میتوانید این شربت را از داروخانه آنلاین مفیدطب به صورت اینترنتی خریداری نمایید.
شربت زینک سولفات رازی، محبوبترین شربت زینک سولفات برای کودکان
شربت زینک سولفات رازی یکی دیگر از نمونه‌های بهترین شربت حاوی زینک برای کودکان است. در واقع این شربت عنصر زینک را به صورت سولفات در خود دارد که نسبت به زینکِ عنصری (elemental zinc) در بدن کودک بهتر عمل میکند. زینک سولفات در واقع همان عنصر زینک به همراه نمک سولفات است. در واقع، با هدف این که جذب روی در بدن افزایش پیدا کرده و اثرات تحریک‌کنندگی آن کاهش یابد، آن را به صورت روی سولفات یا زینک سولفات (Zinc sulfate) در آورده‌اند.
توجه کنید که اگر روی بسته‌بندی شربت عبارت «زینک سولفات ۱۲۰ میلی لیتر» درج شده باشد، تمام این مقدار زینک عنصری نخواهد بود. این عدد نشان‌دهنده نمک یا ملح بوده و تقریبا ۲۳ درصد آن زینک به صورت عنصر میباشد. در نتیجه در هر ۵ میلی‌لیتر از شربت زینک سولفات، ۵ میلی گرم زینک دارد.
مشاهده و خرید شربت زینک سولفات ۵
خواص شربت زینک سولفات برای کودکان، مشابه فوایدی است که برای زینک برشمردیم.
شرکت رازی این محصول را در دو دوز ۵ میلیگرم و ۱۰ میلیگرم تولید کرده و به بازار مکمل‌ها عرضه کرده است. هر کدام از این دوزها برای شرایط مخصوصی تولید شده‌اند که با توجه به نیاز و شرایط کودک انتخاب می‌شود. اگر می‌خواهید دقیق‌تر بدانید که شربت زینک سولفات ۱۰ برای چیست میتوانید به صفحه این مکمل در داروخانه آنلاین مفیدطب مراجعه کنید و اطلاعات کامل مربوط به آن را بخوانید.
مشاهده و خرید شربت زینک سولفات ۱۰
شربت مولتی سانستول پلاس زینک، زینک پلاس معتبر برای رشد کودک
شربت مولتی سانستول پلاس زینک حاوی ۱۰ ریزمغذی ضروری بسیار مهم در طول رشد کودک از جمله زینک (گلوکونات)، ویتامین های گروه B، ویتامین C، ویتامین A و… است. این شربت برای کودکان بالای ۱ سال قابل استفاده میباشد.
شربت مولتی سانستول علاوه بر خواصی که برای شربت زینک در بخش های قبلی ذکر کردیم، فواید ویتامین‌های موجود در ترکیباتش را برای کودکان به همراه می‌آورد؛ از جمله:
- تقویت سیستم ایمنی، مؤثر در کاهش خستگی
- بهبود سلامت پوست، مؤثر در ساخت کلاژن
- تأمین سلامت دندان و استخوان‌ها
- مؤثر در شکل گیری سلول‌ها
- حفظ سلامت پوست و مو
- کودکان ۱ تا ۵ سال: روزانه ۵ میلی لیتر (مطابق پیمانه داخل جعبه)
- کودکان بزرگتر از ۵ سال و افراد بالغ: روزانه ۱۰ تا ۱۵ میلی لیتر
در هر ۵ میلی‌لیتر از مولتی سانستول، ۵ میلیگرم زینک وجود دارد.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این محصول و خرید آن از مفیدطب، میتوانید لینک زیر را ببینید:
مشاهده و خرید شربت مولتی سانستول پلاس زینک
مصرف بیش از حد زینک برای کودکان
همان‌طور که کمبود روی میتواند باعث ایجاد عوارضی برای سلامتی شود، مصرف بیش از حد آن نیز میتواند عوارض جانبی و مضراتی را برای کودک به همراه آورد. شایع‌ترین دلیل مسمومیت با زینک، مصرف بیش از حد آن از طریق مکمل است که میتواند باعث علائم حاد و مزمن شود. علائم مصرف بیش از حد زینک در کودک شامل:
- تهوع و استفراغ
- سرگیجه
- ناراحتیهای شکمی
- از دست دادن اشتها
میباشد. همچنین مصرف زیاد از این عنصر، میتواند به ایجاد مشکلات زیر بیانجامد:
- کاهش عملکرد ایمنی
- کاهش سطح کلسترول HDL خوب
- بروز اختلال در جذب آهن، مس و منیزیم
بنابراین لازم است در رابطه با زینک دریافتی کودک مجموعا از طریق غذا، نوشیدنی و مکمل از جمله شربت زینک، دقت داشته باشید.
در جدول زیر بالاترین دوز مجاز زینک برای کودکان (از همه منابع از جمله غذا، مکمل و…) را مشاهده می‌کنید. توجه کنید که این مقادیر برای کودکانی که مکمل زینک را به دلایل درمانی با تجویز پزشک مصرف می‌کنند، صدق نمی‌کند و در چنین شرایطی لازم است طبق نظر پزشک عمل شود.
| سن کودک | بالاترین حد مجاز از زینک |
| از زمان تولد تا ۶ ماهگی | ۴ mg |
| نوزادان ۷ تا ۱۲ ماهه | ۵ mg |
| کودکان ۱ تا ۳ ساله | ۷ mg |
| کودکان ۴ تا ۸ ساله | ۱۲ mg |
| کودکان ۹ تا ۱۳ ساله | ۲۳ mg |
| نوجوانان ۱۴ تا ۱۸ ساله | ۳۴ mg |
تداخلات دارویی زینک
اگر کودک شما یکی از داروهای زیر را مصرف میکند، توصیه می‌شود نکات مربوط به آن را با دقت رعایت کنید:
- آنتی بیوتیک ها: اگر کودک شما تتراسایکلین یا کینولون مصرف میکند، بهتر است مکمل زینک را با فاصله ۲ ساعت بعد یا ۴ تا ۶ ساعت قبل از مصرف آنتی بیوتیک، استفاده کند.
- پنی سیلامین: مصرف خوراکی زینک به همراه پنی سیلامین (داروی رماتیسم مفصلی) میتواند باعث کمتر شدن اثر دارو شود. بنابراین مصرف زینک را حداقل ۲ ساعت با این دارو فاصله دهید.
- دیورتیک‌های تیازیدی: این داروهای فشار خون، باعث افزایش دفع زینک از طریق ادرار می‌شوند.
غذاهای حاوی مقدار زیاد کلسیم (مانند لبنیات)، فسفر، کافئین و فرآورده‌های سبوس دار، روی جذب زینک تأثیر می‌گذارند. به همین دلیل بهتر است شربت زینک برای کودکان با فاصله از این داروها مصرف شوند.
به طور کلی هر کدام از شربت های زینک کودکان را که تهیه می‌کنید، حتما بروشور آن را با دقت بخوانید تا از تداخلات، عوارض و شرایط مربوط به نگهداری محصول، اطلاع کسب کنید. همچنین در صورتی که کودک شما داروی خاصی مثل داروهای دیابت، وارفارین و… مصرف میکند، نام داروها را با پزشک داروساز درمیان بگذارید تا توصیه‌های لازم را ارائه دهد.
قیمت شربت زینک برای کودکان
برای اطلاع از به‌روزترین قیمت شربت زینک برای کودکان، میتوانید به صفحه شربت زینک مورد نظرتان در داروخانه آنلاین مفیدطب سر بزنید و قیمت های مصوب و رسمی این مکمل‌ها را مشاهده نمایید.
شما میتوانید شربت زینک سولفات ۵ میلی گرمی را نیز با زدن روی عکس زیر، به صورت اینترنتی تهیه کنید.
سوالات متداول
شربت زینک چه زمانی مصرف شود؟
زمان مناسب برای مصرف شربت زینک ۱ ساعت قبل یا ۲ ساعت بعد از غذا است. در صورت داشتن مشکلات گوارشی شربت زینک را می‌توان همراه با غذا مصرف کرد. در صورتی که داروی دیگری نیز مصرف می‌کنید، تداخلات دارویی موجود را بررسی نمایید. همچنین از مصرف چای، قهوه، لبنیات، سبوس‌ها و غذاهای غنی از کلسیم و فسفر همراه با مکمل زینک ترجیحا پرهیز کنید.
شربت زینک چقدر تاریخ مصرف دارد؟
ابتدا تاریخ انقضا محصول را بررسی کنید. در صورتی که تاریخ انقضا نرسیده باشد، می‌توان تاریخ مصرف پس از باز شدنِ محصول را در نظر گرفت. مدت قابل استفاده بودن شربت ها بعد از باز شدن، در منابع متفاوت ذکر شده است. حداکثر زمان استفاده پیشنهادی ۶ ماه و حداقلِ آن یک ماه است. اگر پیش از این شربت را با قاشق خشک و تمیز استفاده کرده‌اید و در این مدت هم آن را با در بسته، در دمای زیر ۲۵ درجه و دور از آفتاب نگهداری کرده اید، مدت میانگین سه ماه برای استفاده از آن منطقی به نظر می‌رسد. ضمنا همیشه به ویژگی‌های ظاهری شربت مثل طعم، بو و قوام توجه داشته باشید. تغییر این ویژگی‌های شربت معمولا نشانه خرابی آن است.
شربت زینک برای کودکان زیر دو سال مناسب است؟
برای تامین زینک مورد نیاز نوزادان تا سه سالگی، استفاده از قطره زینک پیشنهاد می‌شود. در بین محصولات خارجی، قطره ویتان و از میان محصولات ایرانی، قطره آدزوفر محتوی زینک هستند. با ورود به چهار سالگی، مصرف شربت زینک انتخاب بهتری است. هر دوی این محصولات را میتوانید به صورت اینترنتی از داروخانه آنلاین مفیدطب تهیه کنید.
مصرف شربت زینک در نوزادان مجاز است؟
نوزادان از بدو تولد تا ۶ ماهگی روزانه به ۲ میلی گرم زینک نیاز دارند که معمولا توسط شیر مادر تأمین می‌شود. در صورتی که نوزاد در این دوره به دلیل وجود مشکل یا بیماری خاص نیاز به مصرف مکمل زینک داشته باشد، دادن شربت زینک به نوزاد تنها با تجویز پزشک مجاز است.
