بلغم یکی از چهار طبع در طب سنتی ایرانی است. طبق طب سنتی، بسیاری از ویژگی‌ها و رفتارها در بدن تحت تأثیر این طبع هاست. افراد با طبع بلغمی معمولاً سردمزاج و مرطوب هستند، و به دلیل این خصوصیات، مستعد مشکلاتی مانند افزایش وزن، کم‌تحرکی و بی‌حالی می‌شوند. نظر طب سنتی این است که در صورتی که بلغمی ها بخواهند تعادل در بدنشان برقرار باشد و از بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری شود، باید عادات و قواعدی را در رابطه با رژیم غذایی خود رعایت نمایند. در این مقاله از مجله سلامت داروخانه آنلاین مفیدطب، به این سوال که افراد بلغمی چه بخورند؟ پاسخ می‌دهیم و بررسی می‌کنیم که چه غذاهایی برای افراد بلغمی مناسب است و چگونه می‌توانید با انتخاب یک رژیم غذایی مناسب، تعادل بهتری در بدن خود ایجاد نمایید. با ما همراه باشید.
بلغم به چه معناست؟
در طب سنتی ایرانی، بلغم یکی از چهار اخلاط اصلی است که ایجاد تعادل در آن برای سلامتی اهمیت دارد. بلغم یک مزاج سرد و تر است.
افراد بلغمی معمولاً ویژگی‌هایی مانند پوست سفید و سرد، رطوبت زیاد در بدن، سستی و بی حالی، جاری شدن آب از دهان و علاقه به خواب زیاد دارند. (برای آن که بتوانید این مزاج خود را به درستی تشخیص دهید بهتر است این کار را به یک متخصص طب سنتی بسپارید.)
اگر این مزاج سرد و تر در فرد در حالت تعادل خود باشد، هیج مشکلی ایجاد نخواهد کرد. اما اگر مزاج بلغم بر فرد غلبه کرده و علائم آن بروز پیدا کند و یا فردی که مزاج دیگری دارد اما در یکی از اندام‌های خود دچار غلبه بلغم شده باشد، لازم است تحت درمان قرار گیرد.
برای حفظ تعادل این طبع، باید رژیم غذایی مناسب با طبع بلغمی داشته باشند. در بخش‌های بعدی با معرفی مواد غذایی و غذاهای دارای طبع مناسب برای بلغمی ها، خواهیم گفت که افراد بلغمی چه بخورند بهتر است.
افراد بلغمی چه بخورند؟
از نظر طب سنتی، بلغمی ها لازم است غذاهای دارای طبع سرد و تر را محدود یا حذف کرده و ترجیحاً از غذاهای متشکل ازغذاهای گرم و خشک استفاده کنند تا بتوانند بلغم بدن را کاهش داده و به تعادل برسانند. این افراد بهتر است وعده‌های غذایی‌شان سبک و متعادل باشد و از مصرف غذاهای سنگین و دیر هضم خودداری کنند.
لیست مواد غذایی‌ای را که برای افراد بلغمی مناسب است که بخورند، در ادامه مشاهده می‌کنید:
- میوه‌های رسیده و شیرین (انبه)
- نارگیل
- مغزیجات (پسته، فندق، گردو)
- ادویه ها (زیره سیاه، زیره سبز، هل، دارچین، زردچوبه، زعفران، فلفل سیاه، زنجبیل، خردل، جوز هندی)
- سیاه‌دانه
- سبزی های معطر (نعناع، ریحان، تره، جعفری، مرزه، ترخون)
- بابونه
- آویشن
- گزنه
- اسطوخودوس
- پیاز
- سیر
- گندم
- حبوبات گرم (نخود، لوبیا چیتی، دال عدس، لپه)
- گوشت های گرمی‌بخش (گوشت شتر، گوسفند، کبوتر، سار، گنجشک، بوقلمون)
بهترین غذاها برای افراد بلغمی
در پاسخ به افراد بلغمی چه بخورند؟ در جدول زیر نمونه‌ای از غذاهای مفید را به تفکیک وعده غذایی آورده‌ایم. پس از این جدول، توضیحات بیشتری را مطالعه خواهید کرد.
| وعده غذایی | نمونه غذاهای مناسب برای افراد بلغمی | نمونه غذاهای مضر برای افراد بلغمی |
| صبحانه | تخم‌مرغ آب‌پز یا نیمرو با سبزی های دارای طبع گرم (مانند نعناع، تره و ریحان)، حلیم گندم با دارچین، چای دارچین یا زنجبیل، ارده و شیره خرما با نان سنگک | لبنیات سرد (شیر، ماست، دوغ، سرشیر، خامه و…)، نان سفید، آب یخ، قهوه |
| ناهار | خوراک نخود آب، خورش قیمه با گوشت گوسفند، آبگوشت با گوشت گوسفند، برنج با زعفران یا زیره، سالاد سبزی های گرم مانند ریحان و تره، خوراک دال عدس با ادویه جات، خوراک گوشت به همراه پیاز و زردچوبه | برنج سفید، ماکارونی، سیب‌زمینی، میوه‌های ترش و کال، نوشابه گازدار، گوشت گاو و گوساله، عدس، ماش |
| شام | خوراک دال عدس با گلپر و روغن زیتون، انواع آش‌های گرم مانند آش جو و آش گندم، خوراک تره و گوشت گوسفند، خوراک نخود با گوشت گوسفند یا مرغ، خورش سبزیجات گرم (مثل خورش قرمه سبزی) | غذاهای سنگین و فرآوری شده، فست فود، قارچ، گوجه فرنگی، کدو سبز خورشتی |
| میان‌وعده | مغزیجات مانند گردو، پسته، فندق، خرما، نخودچی، کشمش، چای زنجبیل یا دارچین، دمنوش‌های نعناع یا سیاه‌دانه، ارده با شیره خرما | میوه‌های ترش و کال، ماست سرد، شیرینی‌های قنادی، پفک، چیپس، بیسکوئیت |
بهترین صبحانه برای افراد بلغمی
صبحانه افراد بلغمی باید شامل غذاهای گرم و خشک باشد تا به تعادل بلغم کمک کند و انرژی کافی را برای شروع روز فراهم کند:
- تخم‌مرغ آب‌پز یا نیمرو با سبزی های دارای طبع گرم مانند تره و ریحان.
- حلیم گندم با دارچین: حلیم گندم همراه با ادویه‌های گرم مانند دارچین گزینه‌ای عالی برای صبحانه است.
- چای دارچین یا زنجبیل: این دمنوش‌ها طبع گرم و خشک دارند و میتوانند به هضم بهتر صبحانه کمک کنند.
- ارده با شیره خرما: ارده گرم و تر است و در ترکیب با شیره خرما که طبع گرم و خشک دارد، گزینه‌ای مناسب برای صبحانه محسوب می‌شود.
به طور کلی شیر گاو طبع سرد و شیر گوسفند طبع معتدل دارد. شیر گاو و به طور کلی محصولات لبنی، عموما برای افراد بلغمی در طب سنتی توصیه نمی‌شوند. با این حال اگر جزو افراد بلغمی هستید و می‌خواهید شیر گاو مصرف کنید، حتما آن را به همراه مصلح آن یعنی گلاب و هل مصرف نمایید. حتی بهتر است شیر را گرم نمایید.
همچنین به عنوان مثال در صورت مصرف پنیر، مقدار آن را محدود نمایید و پنیر را همراه با گردو و نان سنگک مصرف کنید.
کمی پنیر با زیتون و نان سنگک نیز می‌تواند مصرف شود. نان سنگک به دلیل طبع معتدل، مناسب افراد بلغمی است که به همراه زیتون دارای طبع گرم و خشک و کمی پنیر می‌تواند صبحانه‌ای مناسب تر برای این افراد تشکیل دهد.
بهترین ناهار برای بلغمی ها
ناهار باید گرم و مغذی باشد و عمدتاً از مواد غذایی با طبع گرم و خشک تشکیل شود:
- خورش قیمه: لپه و گوشت گوسفند طبع گرم و خشک دارند. قیمه با ترکیبات گرم دیگر (زعفران، دارچین، زردچوبه و…) پخته می‌شود بنابراین به متعادل کردن بلغم کمک می‌کند.
- خوراک نخودآب: نخود به دلیل طبع گرم و خشک خود، یکی از غذاهای توصیه‌شده برای افراد بلغمی است. نخودآب ترکیبی است که استفاده از آن در نسخه‌های طب سنتی به طور مکرر توصیه می‌شود، می‌تواند برای این افراد اثر مثبت قابل توجهی داشته باشد. مصرف فیبرهای غذایی نیز می‌تواند در تعدیل بلغم موثر واقع شود.
- خورش کرفس: کرفس دارای طبع گرم و خشک است و به همراه لوبیا، ادویه و برخی سبزیجات معطر مانند نعناع و جعفری، ترکیبی عالی برای افراد بلغمی می‌شود.
- آبگوشت با گوشت گوسفند: گوشت گوسفند همراه با نخود و سایر ادویه‌های گرم گزینه‌ای عالی برای ناهار است.
- خوراک گوشت با زردچوبه: زردچوبه به دلیل طبع گرم و خشک خود به بهبود و تعدیل بلغم کمک می‌کند.
- خوراک لوبیا چیتی با ادویه و روغن زیتون: تقریباً همۀ مواد غذایی این خوراک دارای طبع گرم و خشک هستند (لوبیا گرم و تر است) و غذای مناسبی برای افراد بلغمی محسوب می‌شوند.
- برنج با زعفران یا زیره: زعفران و زیره دارای طبع گرم هستند و ترکیب آن‌ها با برنج می‌تواند طبع سرد برنج را تعدیل کرده و مناسب بلغمی‌ها باشد.
گوشت ماهی غذای بسیار سالمی است اما غالبا ماهی‌ها دارای طبع سرد و تر هستند و طب سنتی توصیه می‌کند برای افراد بلغمی باید با احتیاط مصرف شوند. بنابراین اگر قصد مصرف ماهی دارید، حتما آن را با مصلحش یعنی گردو و فلفل سیاه مصرف نمایید. استفاده از سبزی های معطر که در بخش قبل گفتیم، مثل ریحان، نعناع و تره و همچنین ادویه های دارای طبع گرم و خشک نیز در کنار ماهی توصیه می‌شود.
حبوباتی که در بخش قبل ذکر کردیم (نخود، لوبیا چیتی، دال عدس، لپه) دارای طبع مناسب برای افراد بلغمی هستند اما اگر این افراد می‌خواهند از دیگر حبوبات نیز استفاده کنند، بهتر است با آن‌ها، از ادویه جات گرم مثل زیره، زنجبیل، دارچین، هل، زعفران و کمی زردچوبه استفاده کنند.
به عنوان سالاد، توصیه می‌شود از سبزیجات گرم مانند کلم سفید استفاده کنید. مثلا می‌توانید کلم سفید خردشده به همراه کشمش را مصرف نمایید.
بهترین شام برای بلغمی ها
شام باید سبک و قابل هضم باشد و به کاهش بلغم در بدن کمک کند:
- خوراک نخود با گوشت گوسفند یا مرغ: نخود و گوشت گوسفند طبع گرم و خشک دارند و میتوانند شام سبک و مقوی باشند.
- خوراک دال عدس با گلپر و روغن زیتون: افراد بلغمی میتوانند از این غذا به عنوان یک شام مناسب بخورند. اگر می‌خواهید از عدس معمولی که دارای طبع سرد است، استفاده کنید، به دلیل وجود گلپر (مصلح عدس) و روغن زیتون (طبع گرم و خشک) باز هم تا حدی می‌تواند طبع مناسبی برای افراد بلغمی بسازد؛ اما دال عدس ارجحیت دارد.
- خوراک لوبیا چیتی با ادویه و روغن زیتون: همه مواد غذایی این خوراک دارای طبع گرم و خشک (لوبیا گرم و تر است) هستند و غذای مناسبی برای افراد بلغمی محسوب می‌شوند.
بهترین میان‌وعده‌ها برای افراد بلغمی
افراد بلغمی باید از میان‌وعده‌های گرم و خشک استفاده کنند تا سطح انرژی خود را حفظ کنند و از افزایش بلغم جلوگیری شود:
- مغزیجات مانند گردو، پسته و فندق: این مغزیجات طبع گرم و خشک دارند و به عنوان میان‌وعده برای افراد بلغمی مناسب هستند.
- خرما و کشمش: این میوه‌های خشک نیز طبع گرم دارند و میتوانند انرژی لازم برای ادامه روز را تأمین کنند.
- کنجد و ارده با شیره خرما: این ترکیب به دلیل داشتن شیره خرما (که طبع گرم و خشک دارد) یک میان‌وعده مناسب برای بلغمی‌هاست.
- دمنوش‌های گرم مانند زنجبیل، دارچین، بابونه و نعناع: این دمنوش‌ها با طبع گرم و خشک خود برای بلغمی‌ها توصیه می‌شوند.
- شربت با تخم شربتی: این شربت حاوی بذری ملین است که به خصوص با عرقیجات دارای طبع مناسب مانند عرق بهارنارنج و اسطوخودوس، می‌تواند برای افراد بلغمی مناسب باشد.
نکات و توصیه‌های غذایی دیگر
- استفاده از ادویه‌های گرم و خشک: دارچین، زنجبیل، فلفل سیاه، زیره سیاه، زعفران و زردچوبه از جمله ادویه‌هایی هستند که به دلیل طبع گرم و خشک خود به تعدیل بلغم کمک می‌کنند.
- مصرف دمنوش‌های گرم: دمنوش‌های نعناع، دارچین، زنجبیل و سیاه‌دانه برای افراد بلغمی مناسب است تا به بهبود هضم و کاهش بلغم کمک کنند.
- تحرک بدنی بعد از وعده‌های غذایی: طب سنتی به افراد بلغمی توصیه می‌کند بعد از ناهار و شام پیاده‌روی ۳۰ دقیقه‌ای داشته باشند تا به هضم بهتر غذا کمک کرده و از تجمع بلغم جلوگیری نمایند.
افراد بلغمی چه دارو یا قرصی بخورند؟
افرادی که به «غلبه بلغم» دچار شده‌اند (بلغم در بدن یا یکی از اندام‌های آن‌ها از تعادل خود خارج شده است)، پس از مطمئن شدن از این مشکل توسط متخصص طب سنتی، در کنار اصلاحات تغذیه‌ای، میتوانند از داروهای گیاهی مناسب برای رفع بلغم نیز بهره‌مند شوند. قرص بلغم نیاک یکی از داروهای محبوب و پرکاربرد برای این منظور است که طبق آموزه‌های طب سنتی تهیه شده است.
قرص دوای بلغم نیاک از ۴ گیاه آویشن شیرازی، زنیان، مصطکی و سیاه دانه همراه با عسل تشکیل شده و در بسته‌بندی حاوی ۱۰۰ عدد قرص ارائه می‌شود.
روش استفاده از این داروی گیاهی برای افراد بلغمی به صورت زیر است:
- جهت دفع بلغم: ۲ تا ۳ قرص صبح ناشتا و ۲ تا ۳ قرص قبل از خواب و یا طبق نظر پزشک.
توصیه می‌کنیم قبل از مصرف داروها بروشور محصول را به دقت مطالعه کرده و با پزشک یا داروساز درباره داروهای مصرفی یا بیماری‌های احتمالی فعلی خود مشورت نمایید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره قرص بلغم نیاک می‌توانید صفحه این محصول در داروخانه آنلاین مفیدطب را مشاهده کرده و در صورت نیاز آن را به صورت اینترنتی تهیه نمایید.
مشاهده و خرید قرص بلغم نیاک
جمع بندی
در این مقاله به تفصیل به این پرداختیم که افراد بلغمی چه بخورند بهتر است و چه نکاتی را در تغذیه خود را باید رعایت نمایند. به طور خلاصه، افراد بلغمی باید بیشتر از غذاهای گرم و خشک استفاده کنند تا تعادل بلغم در بدن خود را حفظ کنند. پرهیز از غذاهای سرد و مصرف غذاهایی مانند گوشت گوسفند، نخود، ادویه‌های گرم و دمنوش‌های گیاهی می‌تواند به بهبود وضعیت جسمی و کاهش علائم بلغم کمک کند.
توجه: مقالات مرتبط با پزشکی و سلامت داروخانه مفید طب از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده‌اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند، بنابراین توصیه درمانی و پزشکی محسوب نمی‌شوند. در صورتی که مشکل پزشکی دارید، لازم است تا برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید.
