پوکی استخوان باعث می‌شود استحکام استخوان‌ها کاهش یابد و در نتیجه احتمال شکستن آن‌ها بیشتر شود. این بیماری در افراد مسن‌تر و زنان متداول‌تر است. در این مقاله از مجله سلامت مفید طب به علائم، دلایل و عوامل خطر برای پوکی استخوان می‌پردازیم و همچنین روش‌های پیشگیری و درمان آن را بررسی می‌کنیم. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان یا استئوپروز (osteoporosis) یک بیماری مرتبط با استخوان‌هاست. قسمت داخلی یک استخوان سالم فضاهایی کوچک مانند لانه زنبور دارد. این بیماری سایز این فضاهای خالی را افزایش می‌دهد و در نتیجه باعث می‌شود استخوان تراکم و استحکام خود را از دست بدهد. علاوه بر این، قسمت خارجی استخوان ضعیف‌تر و نازک‌تر می‌شود.
پوکی استخوان می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد؛ اما در افراد مسن و مخصوصا زنان متداول‌تر است. خطر شکستن استخوان حین انجام فعالیت‌های روزانه مانند ایستادن یا راه رفتن در افراد مبتلا به این بیماری زیاد است. استخوان‌هایی که تحت تاثیر قرار گرفتن در آن‌ها شایع‌تر است، عبارتند از:
- دنده‌ها
- لگن
- استخوان مچ دست
- ستون فقرات
علائم پوکی استخوان
مراحل اولیه پوکی استخوان هیچ علامت یا نشانه هشداردهنده‌ای ندارد. در بیشتر موارد، افراد مبتلا به پوکی استخوان تا قبل از یک شکستگی استخوان، از بیماری خود اطلاعی ندارند.
در صورت بروز علائم، برخی از ابتدایی‌ترین آن‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- عقب رفتگی لثه‌ها
- قدرت دست ضعیف (برای گرفتن اجسام)
- ناخن‌های ضعیف و شکننده
اگر علامتی ندارید اما سابقه خانوادگی این بیماری را دارید، صحبت با پزشک می‌تواند به شما در ارزیابی خطر کمک کند.
پوکی استخوان شدید
پوکی استخوان بدون درمان مناسب می‌تواند بدتر شود. همچنان که استخوان نازک‌تر و ضعیف‌تر می‌شود، خطر شکستگی افزایش می‌یابد. علائم پوکی استخوان شدید می‌تواند شامل شکستگی ناشی از زمین خوردن و یا حتی یک سرفه یا عطسه شدید باشد. همچنین این علائم می‌تواند شامل درد کمر و گردن یا کاهش قد باشد.
درد کمر یا گردن یا کاهش قد می‌تواند ناشی از یک شکستگی فشاری باشد. شکستگی فشاری یک شکستگی در یکی از مهره‌های گردن یا پشت است؛ شرایطی که مهره به قدری ضعیف است که تحت فشار طبیعی ستون فقرات می‌شکند.
مدت زمان درمان شکستگی ناشی از پوکی استخوان، به عوامل زیادی بستگی دارد. این عوامل شامل جایی که دچار شکستگی شده، شدت شکستگی و سن و سابقه سلامتی میباشد.
دلایل پوکی استخوان
دلایل ممکن برای پوکی استخوان شامل برخی از بیماری‌ها مانند پرکاری تیروئید است. همچنین این دلایل می‌تواند شامل استفاده از برخی از داروها باشد؛ برای مثال درمان طولانی مدت با کورتیکواستروئیدهای تزریقی یا خوراکی مانند کورتیزون یا پردنیزون.
عوامل خطر برای پوکی استخوان
سن
بزرگ‌ترین عامل خطر برای پوکی استخوان سن است. در طول زندگی، بدن استخوان‌های قدیمی را از بین می‌برد و استخوان‌های جدید را رشد می‌دهد. با این حال، در دهه چهارم زندگی سرعت تجزیه استخوان از جایگزینی آن بیشتر می‌شود. این مسئله منجر به تراکم کمتر استخوان و شکنندگی بیشتر شده و در نتیجه باعث می‌شود بیشتر مستعد شکستگی شود.
یائسگی
یائسگی یکی دیگر از عوامل خطر اولیه است که در حدود ۴۵ تا ۵۵ سالگی در زنان اتفاق می‌افتد. یائسگی به علت تغییرات هورمونی مرتبط با آن می‌تواند باعث شود بدن استخوان را حتی سریع‌تر از دست بدهد.
مردان نیز در این سن با سرعتی کمتر نسبت به زنان استخوان از دست می‌دهند. با این حال در سن ۶۵ تا ۷۰ سالگی، زنان و مردان معمولا با سرعت یکسان استخوان از دست می‌دهند.
عوامل خطر دیگر عبارتند از:
- جنسیت مؤنث
- قفقازی یا آسیایی بودن
- داشتن سابقه خانوادگی پوکی استخوان
- تغذیه نامناسب
- عدم فعالیت بدنی
- سیگار کشیدن
- وزن کم
شما می‌توانید برخی از این عوامل خطر از جمله تغذیه نامناسب و عدم فعالیت بدنی را کنترل کنید. برای مثال، می‌توانید رژیم غذایی خود را بهبود بخشید و یک برنامه ورزشی را شروع کنید. با این حال بقیه عوامل خطر مانند سن و جنسیت قابل کنترل نیستند.
تشخیص پوکی استخوان
پزشک برای بررسی پوکی استخوان سوابق پزشکی را بررسی کرده و یک تست فیزیکی انجام می‌دهد. همچنین ممکن است آزمایش‌های خون و ادرار را برای بررسی شرایطی که ممکن است باعث پوکی استخوان شود، در نظر بگیرد.
اگر پزشک شما احتمال بدهد که دچار پوکی استخوان هستید و یا خطر ایجاد آن در شما وجود دارد، ممکن است از شما بخواهد آزمایش تراکم استخوان انجام دهید.
این آزمایش دانسیتومتری استخوان یا سنجش تراکم استخوان نامیده می‌شود. این آزمایش از اشعه ایکس برای اندازه‌گیری تراکم استخوان‌ها در مچ دست، لگن یا ستون فقرات استفاده می‌کند. این سه قسمت، بخش‌هایی هستند که بیشترین خطر پوکی استخوان در آن‌ها وجود دارد. این آزمایش بدون درد می‌تواند ۱۰ تا ۳۰ دقیقه طول بکشد.
درمان پوکی استخوان
اگر آزمایش شما نشان دهد که پوکی استخوان دارید، پزشک شما یک برنامه درمانی برایتان تنظیم می‌کند. پزشک به احتمال زیاد دارو برای شما تجویز می‌کند و از شما می‌خواهد تغییراتی در سبک زندگی خود اعمال کنید. این تغییرات سبک زندگی می‌تواند شامل افزایش مصرف کلسیم و ویتامین D و همچنین انجام ورزش‌های مناسب باشد.
درمان قطعی برای پوکی استخوان وجود ندارد؛ اما درمان صحیح می‌تواند به حفاظت و تقویت استخوان‌ها کمک کند. داروهای مؤثر بر پوکی استخوان می‌توانند به کند شدن تجزیه استخوان‌ها کمک کنند و همچنین برخی از داروها می‌توانند رشد استخوان جدید را تحریک نمایند.
درمان‌های طبیعی پوکی استخوان
ممکن است فکر کنید برای اجتناب از عوارض جانبی داروها بهتر است از درمان‌های دیگری به جای آن‌ها استفاده کنید. مکمل‌هایی مانند شبدر قرمز، سویا و کوهوش سیاه ممکن است برای کمک به ارتقاء سلامت استخوان استفاده شوند. با این حال، قبل از مصرف این مکمل‌ها حتما با پزشک یا داروساز مشورت کنید. دو دلیل برای این موضوع وجود دارد:
- مطالعات بسیار کمی تاثیر مصرف این مکمل‌ها را برای درمان پوکی استخوان تایید می‌کنند. بنابراین ما مدرکی مبنی بر مؤثر بودن آن‌ها نداریم.
- این مکمل‌ها می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند یا با داروهای دیگری که مصرف می‌کنید تداخل داشته باشند.
شما می‌توانید برای تهیه شربت استئوکر ویتابیوتیکس (جلوگیری از پوکی استخوان) روی دکمه زیر کلیک کنید:
رژیم غذایی مناسب برای پوکی استخوان
رژیم غذایی مناسب در کنار برنامه درمانی می‌تواند به تقویت استخوان‌ها کمک کند. برای سالم نگه داشتن استخوان‌هایتان باید مواد مغذی معینی را در رژیم غذایی خود بگنجانید که مهم‌ترین آن‌ها کلسیم و ویتامین D هستند. بدن شما برای قوی نگه داشتن استخوان‌ها به کلسیم نیاز دارد و ویتامین D برای جذب کلسیم لازم است.
بقیه مواد مغذی لازم برای ارتقاء سلامتی استخوان‌ها شامل پروتئین، منیزیم، ویتامین K و زینک هستند. برای دانستن اینکه چه نوع رژیم غذایی برای شما مناسب است با پزشک خود مشورت کنید.
شما می‌توانید برای تهیه قرص استئو پلاس یورو ویتال (مکمل استخوان و مفاصل) که در ترکیبات آن کلسیم، زینک، ویتامین D3 و منیزیم نیز وجود دارد، روی دکمه زیر کلیک کنید:
تمرینات ورزشی برای پوکی استخوان
تغذیه مناسب تنها راهی نیست که از طریق آن بتوانید به سلامت استخوان‌هایتان کمک کنید. ورزش، مخصوصا ورزش‌های تحمل وزن نیز بسیار اهمیت دارد.
در ورزش‌های تحمل وزن، پاها یا دست‌های شما روی زمین یا یک سطح صاف فیکس می‌شوند. نمونه‌هایی از این ورزش‌ها عبارتند از:
- بالا رفتن از پله‌ها
- تمرینات مقاومتی مانند پرس پا، اسکوات، شنای سوئدی و تمرین با وزنه مانند کار با دمبل، کش‌های مقاومتی و دستگاه‌های تمرین مقاومتی
این ورزش‌ها کمک کننده هستند چرا که باعث کشش و فشار ماهیچه‌ها در برابر استخوان‌ها می‌شوند. این حرکت به بدن اعلام می‌کند که بافت‌های استخوانی جدید تشکیل دهد که این مسئله باعث تقویت استخوان‌ها می‌شود.
با این حال این تنها سود شما از ورزش نیست. ورزش علاوه بر تاثیرات مثبت بر وزن و سلامت قلب، می‌تواند تعادل و هماهنگی شما را بهبود بخشد که این مسئله از زمین خوردن شما جلوگیری می‌کند.
همیشه قبل از شروع یک برنامه ورزشی جدید با پزشک خود مشورت کنید.
پیشگیری از پوکی استخوان
عوامل خطر زیادی برای پوکی استخوان وجود دارند که قابل کنترل نیستند. همان‌طور که اشاره شد این عوامل شامل جنسیت مؤنث، افزایش سن و داشتن سابقه خانوادگی پوکی استخوان هستند. با این حال، برخی از عوامل تحت کنترل ما هستند. برخی از بهترین روش‌های پیشگیری از این بیماری عبارتند از:
- دریافت مقادیر توصیه شده روزانه کلسیم و ویتامین D
- انجام ورزش‌های تحمل وزن
- ترک سیگار
اگر در معرض خطر پوکی استخوان هستید، با پزشک خود درباره بهترین راه جلوگیری از آن مشورت کنید.
شما می‌توانید برای تهیه کلسیم استئوکینون هولیستیکا (پیشگیری از پوکی استخوان) روی دکمه زیر کلیک کنید:
تفاوت پوکی استخوان و استئوپنی
استئوپنی یا کاهش تراکم استخوان با پوکی استخوان متفاوت است. بر خلاف پوکی استخوان، استئوپنی یک بیماری نیست؛ بلکه وضعیتی از تراکم پایین استخوان است. در استئوپنی تراکم استخوان‌های شما در حد نرمال نیست اما به ضعیفی هنگامی که پوکی استخوان داشته باشید هم نیست.
عامل خطر اصلی برای استئوپنی سن بالاتر است. تراکم استخوان شما در ۳۵ سالگی به حداکثر می‌رسد و پس از آن با افزایش سن می‌تواند کاهش یابد.
در بسیاری از موارد استئوپنی می‌تواند منجر به پوکی استخوان شود. بنابراین در صورتی که استئوپنی دارید باید اقداماتی در جهت تقویت استخوان‌هایتان انچام دهید.
جمع‌بندی
پوکی استخوان وضعیتی است که می‌تواند اثرات جدی داشته باشد. برای مثال می‌تواند منجر به شکستگی شود که این شکستگی ممکن است دردناک باشد، مدت زیادی طول بکشد تا درمان شود و منجر به عوارض دیگر شود.
برای مثال، درمان شکستگی لگن می‌تواند شامل در بستر ماندن به مدت طولانی باشد که خطر لخته شدن خون، ذات الریه و سایر عفونت‌ها را افزایش می‌دهد.
خوشبختانه راه‌های زیادی برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان، از تغذیه مناسب و ورزش گرفته تا مصرف داروهای مناسب وجود دارد.
اگر فکر می‌کنید که در معرض این بیماری هستید با پزشک خود مشورت کنید؛ زیرا پزشک می‌تواند به شما برای پیشگیری یا درمان کمک کند.
شما می‌توانید برای تهیه محصولات پوکی استخوان از سایت داروخانه آنلاین مفید طب (دکتر اصیلی) روی دکمه زیر کلیک کنید:
منبع: سایت healthline
توجه: مقالات مرتبط با پزشکی و سلامت داروخانه مفید طب از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده‌اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند، بنابراین توصیه درمانی و پزشکی محسوب نمی‌شوند. در صورتی که مشکل پزشکی دارید، لازم است تا برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید.
