به لطف همه گیر شدن بیماری کرونا، اکنون همه ما با انواع برندهای ضدعفونی کننده دست آشنایی داریم. اما بسیاری از ما هنوز کاربرد اصلی این ضدعفونی کننده‌ها را نمی‌دانیم! و در جای غلط از آن‌ها استفاده می‌کنیم. از طرفی محصولات ضدعفونی کننده ترکیبات مختلفی دارند که کاربرد آن‌ها را متفاوت می‌کند. در واقع برخی از این محصولات در مواقعی مانند مقابله با ویروس کرونا کاربردی ندارد. از این رو می‌خواهیم در ادامه انواع ضدعفونی کننده دست، نحوه استفاده و خطرات آن‌ها را شرح دهیم تا اشتباهات شایع در استفاده از آن‌ها نیز کاهش یابد.
انواع ضدعفونی کننده دست
تا قبل از پاندمیک شدن بیماری کرونا، درصد بسیار کمی از افراد جامعه از ضدعفونی کننده‌های دست استفاده می‌کردند یا حتی با آن آشنایی داشتند. این محصولات راه حل‌های بسیار خوبی برای پاک کردن دست از آلودگی‌های محیط در خارج از محیط خانه است و شما را از عفونت‌ها و بیماری‌های عفونی در امان نگه می‌دارد. اما ضدعفونی کننده دست نیز عنوان مختلفی دارد و در شرایط مختلفی به کار می‌رود. در ادامه با انواع این محصولات و کاربرد آن‌ها آشنا می‌شویم.
ضد عفونی کننده دست الکلی:
ضدعفونی کننده‌هایی که این روزها برای مبارزه با بیماری کرونا با آن‌ها سر و کار داریم، از این نوع هستند. این نوع محصولات معمولاً بین ۶۰ تا ۹۰% الکل دارند. این میزان الکل برای از بین بردن کامل جرم‌ها (عوامل عفونی، ویروس‌ها و باکتری‌ها) تأثیر بسیار خوبی دارد. از ضدعفونی کننده دست الکلی بیشتر در بیمارستان‌ها در اتاق بیماران (جهت ضدعفونی کردن دست بیمار، همراه و پرستاران) و در اتاق عمل ( تمیز کردن کامل دست جراح قبل از عمل) استفاده می‌شود. هرچند که امروزه دیگر همه ما یکی از این ضدعفونی کننده‌ها را در جیب یا کیف خود داریم!
ضدعفونی کننده دست غیر الکلی:
شاید جالب باشد که بدانید، در ضدعفونی کننده دست غیر الکلی نیز مقداری الکل یافت می‌شود. اما میزان آن بسیار کمتر از ضدعفونی کننده‌های برپایه الکل است. این نوع ضدعفونی کننده‌های دست که به محصولات آنتی باکتریال مشهور هستند، تنها می‌توانند از پس باکتری‌ها بر آیند. این محصولات به صورت ژل، پد، دستمال، صابون کاغذی و… در داروخانه‌ها یافت می‌شوند.
تا قبل از پاندمی کرونا، افرادی که بیشتر به بهداشت فردی خود در ساعات بیرون از خانه اهمیت می‌دادند، معمولاً از این محصولات استفاده می‌کردند. ضدعفونی کننده دست بدون الکل یا آنتی باکتریال تنها زمانی قابل استفاده است که دست‌ها تماس زیادی با سطوح مختلف نداشته‌اند یا پوست دست شما در تماس با الکل دچار اگزمای شدید می‌شود. (البته در دوران خاص همه گیری بیماری کرونا به کلی استفاده از ضدعفونی کننده آنتی باکتریال مؤثر نیست)
نحوه استفاده ضدعفونی کننده دست
در مورد نحوه استفاده از ضدعفونی کننده تصورات زیادی بین افراد جامعه است که در ادامه می‌خواهیم به آن اشاره کنیم. یکی از شایع‌ترین تصورات غلط بین ما این است که تأثیر ضدعفونی کننده دست را بیشتر از تأثیر شستن دست با آب و صابون یا سایر مواد شوینده دست می دانیم. اساساً محصولات ضدعفونی کننده برای مواقعی که به آب و صابون دسترسی نداریم و به دست‌هایمان برای انجام کاری نیاز داریم ساخته شده است.
پس اگر در محل کار یا خانه هستید و به آب و صابون (سایر شوینده‌ها) دسترسی دارید، بهترین کار برای از بین بردن کامل ویروس‌ها و عوامل بیماری زا، شستن دست با این دو است. زیرا در روند شستشوی دست عوامل بیماری زا از زیر ناخن، لای انگشتان و اعماق پوست شما به کلی پاک می‌شوند. همچنین پوست دست نیز به دچار حساسیت ناشی از تماس مکرر با الکل نمی‌شود. این در حالی است که اکثر ما معمولاً فرایند ضدعفونی کردن دست را به طور کامل انجام نمی‌دهیم.
خطرات استفاده از ضدعفونی کننده دست
درست است که استفاده از ضدعفونی کننده، تا حد زیادی شما را از ابتلا به بیماری‌های عفونی و ویروسی در امان نگه می‌دارد. اما استفاده مکرر از این محصولات نیز می‌تواند ضررهایی به همراه داشته باشد. بنابراین بهتر است تا حد ممکن شستن دست‌ها را جایگزین استفاده از ضدعفونی کننده کنید. در ادامه خطرهای و ضررهای ضدعفونی کننده دست را شرح می‌دهیم.
آتش گرفتن
همه ما می دانیم که الکل ماده‌ای اشتعال پذیر است. ضدعفونی کننده‌های دست حاوی الکل نیز حاوی درصد بالایی (بین ۶۰ تا ۹۰%) الکل هستند. این میزان الکل اگر در معرض گرما مستقیم (اشعه آفتاب) یا شعله کوچک آتش قرار گیرد ممکن است شعله ور شده آتش بزرگ‌تری ایجاد کند. در مواردی دیده شده که ضدعفونی کننده دست حاوی الکل موجود در اتاق عمل منجر به شروع آتش سوزی شده است.
از آنجا که این روزها همه ما ساعات زیادی از روز را با این نوع ضدعفونی کننده دست سر و کار داریم، بهتر است دستور العمل های استفاده از آن را رعایت کنیم. مهم‌ترین توصیه محققان برای جلوگیری از حادثه در هنگام استفاده از ضدعفونی کننده دست حاوی الکل این است که پس از استعمال آن روی دست تا خشک شدن کامل الکل، دست‌ها را مالش دهیم. اگر ضدعفونی کننده را در خودرو خود نگه می‌دارید، بهتر است آن را در جایی دو را از نور یا گرمای شدید آفتاب قرار دهید. (مثلاً در داشبورد تا داخل در ماشین)
ایجاد حساسیت پوستی
در مورد حساسیت زا بودن ضدعفونی کننده الکلی ادعاهای زیادی وجود دارد. البته که همه آن‌ها درست نیست. تحقیقاتی که روی انواع محصولات این گروه انجام شده، نشان داده است که الکل موجود در این نوع ضدعفونی کننده نقشی در از بین رفتن میکروارگانیسم‌های مفید و طبیعی پوست دست ندارد. در واقع پوست شما پس از هر بار شستشو این میکروارگانیسم‌ها را تجدید می‌کند. اما نگرانی که در مورد استفاده از ضدعفونی کننده‌های حاوی الکل وجود دارد، ایجاد حساسیت و از بین رفتن چربی ضروری پوست است. استفاده مداوم از این محصولات حاوی الکل پلی ساکارید (چربی لایه خارجی) پوست را از می‌برد. چه بسا در افرادی که پوست خشک و مستعد حساسیت دارند نیز اگزما ایجاد می‌کند.
البته اکثر ضدعفونی کننده‌های حاوی الکل اکنون مقداری گلیسیرین و عصاره آلوئه ورا را در ترکیبات خود جای داده‌اند تا آسیب وارد شده به پوست را کاهش دهند. و چربی و رطوبت از دست رفته پوست را بازگردانند. برای جلوگیری از ایجاد حساسیت، بهتر است به دنبال محصولاتی که حاوی این دو ماده هستند باشید یا یک مرطوب کننده دست همیشه با خود به همراه داشته باشید و پس از هر بار ضدعفونی کردن دست از آن استفاده کنید.
سخن پایانی
در این مطلب سعی داشتیم شما را بیشتر با جزئیات پیرامون ضدعفونی کننده‌های دست آشنا کنیم. زیرا این روزها اکثر ما با این محصولات دائماً در تماس هستیم. در نتیجه آگاهی داشتن از این اطلاعات برای استفاده بهتر و حفظ سلامت افراد جامعه نیز لازم است. استفاده از ضدعفونی کننده برای در امان ماندن از بیماری‌ها در جامعه امروزی واجب و حتمی است. با رعایت نکاتی که ذکر شد می‌توانید خطرها و ضررهای استفاده از آن را به حداقل برسانید. شما می‌توانید انواع ضدعفونی کننده دست را در برندهای مختلف از داروخانه مفید طب تهیه کنید.
