در طب سنتی برای درمان زخم گلو، سوزش گلو و گلودرد روش‌های بسیاری بیان شده است. در این مقاله از مجله سلامت مفیدطب دیدگاه طب سنتی در مورد گلو درد و مفهوم‌های نزله و زکام پرداخته‌ایم. در ادامه، روش‌هایی را که در طب سنتی برای درمان گلو درد و زخم گلو توصیه شده است، بررسی می‌کنیم و همچنین محصولات گیاهی مفید برای این مشکلات را معرفی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
تعریف دو مفهوم نزله و زکام در طب سنتی
برای التهاب و درد گلو در طب سنتی، علل مختلفی برشمرده می‌شود. به طور کلی در بررسی مشکلات تنفسی و درگیری‌های بینی، سینوس‌ها و گلو، شناخت دو مفهوم «زکام و نزله» ضروری است.
هر گاه رطوبت بسیار به سمت دِماغ (مغز) بیاید اما دِماغ (مغز) قادر به تجزیه و تحلیل مواد و استفاده از آن نباشد، آن مواد به صورت زکام و نزله دفع می‌گردند. البته این در صورتی است که قوت دافعه دِماغ (مغز) ضعیف و منافذ خروجی مسدود نباشد. در غیر این صورت مواد غلیظ در دِماغ (مغز) انباشته می‌شود. این انباشتگی باعث بروز نزله (خلط پشت حلق) یا زکام (آبریزش و گرفتگی بینی) می‌شود.
«شیخ ابوعلی سینا» در کتاب «قانون»، نزله را به دو دسته گرم و سرد تقسیم بندی می‌کند و علائم هر یک را چنین بیان می‌کند:
علائم نزله حار (گرم)
الف ـ اگر به صورت زکام باشد:
- سرخی صورت و چشم‌ها
- سوزانندگی و رقت ماده زکام
- گرم بودن ملمس
- تب کردن باعث بهبود علائم نمی‌شود.
ب ـ اگر از راه حلق دفع شود:
- خارش و سوزش گلو
- در این ماده دفعی سوزاننده و رقیق است و موجب التهاب می‌گردد.
علائم نزله بارد (سرد)
الف ـ اگر از راه بینی دفع شود:
- سردی ماده دفعی، محسوس است.
- خارش بینی
- احساس تمدد و کشیدگی در پیشانی
- انسداد مجاری تنفسی زیاد است و باعث گرفتگی صدا می‌شود که علتش، غلظت ماده دفعی است.
ب ـ اگر از راه حلق دفع شود:
- خلط سرد و سفید است.
- تب کردن سبب بهبود علائم می‌شود.
بنابراین نزله می‌تواند باعث مشکلات زیادی در دستگاه تنفسی از جمله سوزش و درد گلو شود. همچنین در هر دو مورد نزاع گرم و سرد گرفتگی گلو و صدا ممکن است پیش بیاید.
علل ایجاد زکام و نزله
علل زکام و نزله به دو دسته خارجی و داخلی تقسیم می‌گردد:
علل خارجی
گرمای شدید که بر دِماغ (مغز) عارض شود، مانند تابش آفتاب، مالیدن داروهای گرم بر سر یا بوییدن بوهای گرم همچون مشک و زعفران. این گرمای زیاد دِماغ (مغز) را گرم و مواد جمع شده در آن را رقیق کرده و با این رقت مواد در مغز باعث ایجاد خلاء شده، مواد زاید کل بدن را به سمت دِماغ (مغز) می‌کشاند و به دنبال تجمع مواد در مغز، نزاع یا زکام ایجاد می‌شود.
علت بعدی سرمای شدید است که بر دِماغ (مغز) عارض شود مانند سرمای ناشی از ورزش، حمام کردن و خون‌گیری زیاد. این سرمای زیاد منافذ خروجی دِماغ (مغز) را مسدود می‌کند؛ بخارات را متراکم و مجتمع می‌گرداند و موجب نزله می‌شود. همچنین غذایی که وارد دِماغ (مغز) می‌گردد به علت سرمای ایجاد شده، هضم و به صورت زکام و نزله دفع می‌شود.
علل داخلی
- حرارت مزاج دِماغ (مغز) یا حرارت کل بدن که بدون دخالت عوامل بیرونی ایجاد شده باشد
- برودت و سردی مزاج دِماغ (مغز)
- امتلای بدن (پری بدن) و دِماغ (مغز) از اضافیِ اخلاط چهارگانه صفرا، خون، بلغم و سودا
درمان نزله و زکام
در درمان نزله و زکام و به تبع آنها، گلو درد، اول از همه باید علت بیماری شناخته و حذف شود. سپس باید ماده بیماری را نضج داد.
- اگر ماده‌ی انباشته‌شده گرم و رقیق باشد؛ لازم است آن را با مغلظات (داروهای غلیظ کننده) غلیظ، قابل دفع کرد. مانند زمانی که داروهای ضدسرفه کمک می‌کنند تا خلط، کنده و دفع شود.
- و چنانچه ماده غلیظ و سرد باشد؛ باید آن را به وسیله ملطفات (داروهای لطیف‌کننده) رقیق، قابل دفع نمود.
نسخ طب سنتی برای گلو درد
- تلیین شکم با آبمیوه‌های ملین از اصول درمان انواع گلو درد در طب ایرانی است.
- از گوشت گوسفند و پرندگان (مرغ جوان، بلدرچین، کبک و…) به جای گوشت گاو و گوساله استفاده کنید.
- حریره بادام هر ۲ ساعت یکبار ۲ قاشق غذاخوری میل کنید. (در کودکان ۱ قاشق غذاخوری).
- لیوان سکنجبین ساده را با یک لیوان آب ولرم مخلوط کنید و هر ۴ ساعت یکبار غرغره کنید.
- استفاده از لعاب به دانه و جوشانده عناب هر ۴ ساعت یکبار می‌تواند به کاهش التهاب و درد گلو کمک کند.
- غرغره و نوشیدن لعاب اسفرزه هر ۴ ساعت یکبار علاوه بر کاهش درد گلو می‌تواند به لینت مزاج نیز کمک نماید.
- نوشیدن لعاب خیسانده گل ختمی، پنیرک و تاجریزی در این بیماری مفید است.
- مقداری عدس را بپزید و آب آن را غرغره کرده و بخورید.
- خوردن انجیر خیسانده در آب و آب عدس به اضافه کمی عسل می‌تواند مفید باشد.
- اگر درد گلو ناشی از گرمی باشد، استفاده از خیسانده میوه‌ها یا غرغره با سماقی که در گلاب خیسانده شده مفید است.
- در این گونه بیماران آب انار می‌تواند موجب کاهش گلو درد و التهاب آن شود.
- همچنین پزشک متخصص طب سنتی ممکن است موارد زیر را برای شما تجویز کند: عرق آویشن، عرق زیره، عرق نعناع و عرق انیسون از هر کدام ۲ قاشق چایخوری با یک استکان آبجوش، کمی نمک، کمی عسل و چند قطره سرکه مخلوط کرده و روزی ۶-۵ بار غرغره کنید.
- مکیدن صمغ عربی به اندازه یک حبه قند هر ۴ ساعت یکبار برای بثور و زخم گلو مفید است.
درمان زخم گلو در طب سنتی
زخم و التهاب گلو و حلق ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. بیماری‌هایی مثل دیابت یا بیماری‌های دندان و لثه، مصرف برخی داروها مثل داروهای ضدافسردگی که باعث خشکی دهان می‌شوند، مصرف کم آب، مصرف غذاهای خشک یا کاهش ترشح بزاق و یا عفونت‌های دهان مثل آفت و برفک از شایع‌ترین مواردی هستند که زخم گلو ایجاد می‌کنند.
طب سنتی با بهره‌گیری از ترکیبات گیاهی مختلف، راه‌حل‌های متنوعی برای کنترل التهاب و درمان زخم و التهاب حفره دهان و گلو دارد. بهترین توصیه‌های درمان زخم گلو در طب سنتی شامل موارد زیر است:
* خوردن نشاسته و دانه به از قدیمی‌ترین راهکارها برای کاهش التهاب و درمان زخم‌های دهان و گلو است.
* برگ درخت ازگیل به شکل جوشانده در رفع التهاب و زخم دهان و گلو به کار می‌رود.
* دال عدس نوعی عدس ریز و قرمز رنگ است. از دال عدس برای درمان زخم‌هایی که در دهان و گلو ظاهر می‌شوند، استفاده می‌شود. برای این کار کافیست مقداری از دال عدس پخته شده را چند مرتبه در طی روز تا بهبودی کامل قرقره کنید.
* می‌توان گل گاوزبان را بعد از دم کشیدن در دهان نگه داشت تا بر زخم و التهاب دهان اثر کند. همچنین می‌توانید کمی از گل گاوزبان تازه را آرام و برای مدت ده دقیقه بجوید و در دهان نگه دارید.
* مصرف شیر گرم و عسل باعث نرمی و گلو و تسکین زخم گلو می‌شود و برای افرادی که به علل مختلف دچار گلو درد می‌شوند مناسب است.
* بادام شیرین نیز ملین و نرم کننده حلق و گلو است.
* مخصوصا در کشورهای شرق دور، جوشانده‌ای از میوه تازه بامیه تهیه می‌شود که براى درمان زخم گلو و گرفتگى صدا بسیار موثر است.
* گلاب از بهترین دهانشویه‌های طبیعی برای درمان زخم و التهاب دهان و گلو است. بعد از مصرف برخی خوراکی‌ها مثل انجیر که شیرابه دارد یا پسته، یا بطور کلی خوراکی‌ها با گرمی زیاد، برخی افراد دچار التهاب یا آفت یا زخم در مخاط دهان و گلو و حلق می‌شوند که توصیه می‌شود پس از مصرف این خوراکی‌ها، حتما گلاب تازه در دهان چرخانده و میل کنند.
* گاهی اوقات بیماری‌های مختلف یا مصرف برخی از داروها، باعث خشکی دهان می‌شود و این خشکی دهان به مرور می‌تواند باعث ایجاد زخم و التهاب گلو بشود. جهت کنترل این مورد می‌توانید پنج قطره روغن بنفشه بادام هر شب قبل خواب، روی زبان بچکانید.
* در نهایت همانطور که در بخش قبل گفته شد، مکیدن صمغ عربی به اندازه یک حبه قند هر ۴ ساعت یکبار برای بثور و زخم گلو مفید است.
توجه داشته باشید که اگر زخم‌های دهانی مکرراً ایجاد می‌شوند و خونریزی دارند یا باعث شده‌اند نتوانید بلع و تغذیه راحت داشته باشید، حتما باید ابتدا توسط پزشک معاینه و ویزیت بشوید.
داروهای گیاهی گلو درد
استفاده از داروهای گیاهی که با ابزار دقیق و در محیط حرفه‌ای و تخصصی تولید شده‌اند، به استفاده از گیاهان به صورت سنتی ارجحیت دارد. به همین منظور شرکت‌های داروسازی مختلف در ایران با توجه به مطالعات گیاه درمانی و طب سنتی، اقدام به تولید محصولات درمانی برای کنترل انواع گلو درد، خارش و سوزش گلو کرده‌اند.
منتازین
قرص منتازین حاوی عصاره شیرین بیان، اسانس رازیانه، اسانس نعناع است و در رفع سوزش و خارش و التهاب گلو قابل استفاده است.
تیمکس پلاس
قرص تیمکس پلاس حاوی آویشن، ویتامین سی با اسانس عسل است. تیمکس پلاس ضد گلو درد و نرم‌کننده گلو، ضد احتقان گلو و گرفتگی صداست و به پاک شدن راه های تنفسی کمک می‌کند.
آلتادین
قرص آلتادین حاوی عصاره شیرین بیان، ختمی و اسانس نعنا و به صورت قرص‌های مکیدنی در بازار عرضه می‌شود. آلتادین برای رفع انواع التهاب‌ها، تحریکات و خشکی مخاط گلو و دهان قابل استفاده است.
لیکوفار
لیکوفار قرص‌های مکیدنی است که در هر قرص آن مقدار قابل توجهی عصاره شیرین بیان، اسانس اکالیپتوس و تنتور فلفل قرمز وجود دارد. قرص لیکوفار ضدالتهاب مخاط دهان و گلو است و اثر ضدخشونت و گرفتگی صدا نیز دارد.
روتارین
سازه‌های روتارین حاوی دانه‌ی به هستند که از دیرباز برای کاهش التهاب گلو و تارهای صوتی و به عنوان بازکننده صدا استفاده می‌شده است.
قابل ذکر است که در مواردی که التهاب و درد و سوزش گلو عامل عفونی داشته باشد، بررسی و معاینه توسط پزشک و دریافت درمان‌های لازم ضروری است.
جمع‌بندی
در این مقاله درمورد گلودرد، زکام و نزله و راه‌های بهبود آنها در طب سنتی توصیه‌هایی را بیان کردیم. همچنین روش‌هایی برای درمان زخم گلو در طب سنتی و محصولات گیاهی موثر در بهبود گلو درد و خارش و سوزش گلو را معرفی کردیم.
شما می‌توانید برای تهیه انواع شربت ضد سرفه و سایر محصولات گیاهی، مولتی ویتامین و مکمل، محصولات آرایشی و بهداشتی و… به داروخانه آنلاین مفیدطب مراجعه نمایید و نیز سوالات و نظرات خود را در صفحه محصولات ثبت کنید تا متخصصین داروساز ما به آنها پاسخ دهند.
مشاهده و خرید انواع داروی گیاهی ضد سرفه
توجه: مقالات مرتبط با پزشکی و سلامت داروخانه مفید طب از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده‌اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند، بنابراین توصیه درمانی و پزشکی محسوب نمی‌شوند. در صورتی که مشکل پزشکی دارید، لازم است تا برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید.
6 دیدگاه دربارهٔ «معرفی درمان طب سنتی زخم گلو، سوزش گلو و گلودرد»
با سلام
دکتر به من گفته اومیکرون داری ! در صورتی که اصلا نه تست گرفت. نه علائم دیگه ای داشتم! فقط با دیدن تورم و قرمزی لوزه ها اینو گفت . من فقط گلو درد بودم . داروهای عجیب و غریب ضد ویروس مثل فلایور و آنتی بیوتیک و فاموتیدین برام تجویز کردن ! الان بعد از گذشت سه روز و مصرف دارو به شدت دهان و گلوم خشک شده و احساس میکنم لوزه هام بزرگتر و زخم شده ! شبها مجبورم با دهان باز بخوابم !
با سلام دوست عزیز همیشه برای پیگیری یا تغییر درمان به پزشک تجویز کننده آن درمان مراجعه کنید.
با احترام دکتر داروساز
من گلوم از بیرون توی ورزش رزمی ضربه خورده و هر چی میخورم گیر میکنه ، چندتا دکتر رفتم ولی اثری نداشته اگه راه حلی هست خیلی ممنون میشم ، ۰۹۳۶۱۹۹۱۰۹۹ اینم شمارم هست اگه درمانی هست لطفا بهم اطلاع بدین ، خیلی خیلی ممنونم
با سلام
در میان داروهای گیاهی موردی برای رفع این مشکل وجود ندارد. بهتر است به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه بفرمایید.
با احترام، دکتر داروساز
سلام خانم دکتر بنظرم در موارد روزمره استفاده از گیاهان و فرآورده‌های طبیعی ایرادی نداشته باشه چون بدن با آنها راحت تره چون هر دو موجود زنده اند .
سلامت وپر توفیق باشید.ارادتمند شما هستم خانم دکتر🌺🍎♥️🌴💐
با سلام. البته در بین فرآورده های گیاهی و طبیعی محصولات موثر و خوبی موجود است اما اینکه فکر کنیم محصولات گیاهی و طبیعی بلااستثنا از سایر محصولات بهتر یا ایمن ترند، تفکر غلطی است. خوب است بدانید حدود ۶۰ درصد از داروهایی که مردم اصطلاحا “شیمیایی” می نامند، منشا گیاهی یا طبیعی دارند.
با احترام دکتر داروساز