پسوریازیس نوعی بیماری خود ایمنی است و انواع مختلفی دارد. این بیماری باعث ایجاد لکه‌های قرمز و پوسته پوسته روی پوست می‌شود که با پوسته‌های نقره‌ای پوشیده می‌شوند. در پسوریازیس گلبول‌های سفید خون به اشتباه به سلول‌های سالم پوست حمله می‌کنند. در این مقاله از مجله سلامت مفید طب به تعریف، دلایل بروز، انواع و درمان پسوریازیس می‌پردازیم. پس تا آخر این مقاله با ما همراه باشید.
پسوریازیس چیست؟
پسوریازیس یک بیماری خود ایمنی مزمن است که باعث سرعت تجمع سلول‌های پوستی می‌شود. این تجمع سلول‌ها باعث پوسته پوسته شدن سطح پوست می‌شود. قرمزی و التهاب در اطراف پوسته‌ها نسبتا شایع میباشد. پوسته‌های پسوریازیس معمولی، نقره‌ای مایل به سفید هستند و در تکه‌های ضخیم و قرمز رنگ رشد می‌کنند، که گاهی این قسمت‌ها ترک می‌خورند و خونریزی می‌کنند.
پسوریازیس در نتیجه تسریع شدن فرآیند تولید پوست اتفاق می‌افتد. به طور معمول سلول‌های پوست در اعماق پوست رشد می‌کنند و به آرامی به سطح پوست می‌روند و در نهایت می‌ریزند. چرخه زندگی سلول‌های پوستی معمولا یک ماهه است.
در افراد مبتلا به پسوریازیس این فرآیند تولید سلول پوستی ممکن است فقط در طی چند روز اتفاق بیفتد. بنابراین سلول‌های پوستی زمانی برای ریزش ندارند. این تولید بیش از حد سریع، منجر به تجمع سلول‌های پوستی می‌شود. پوسته‌ها معمولا در قسمت مفاصل مانند آرنج‌ها و زانوها ایجاد می‌شوند، اما ممکن است در هر جای دیگری از بدن نیز ایجاد شوند. مانند:
- دست‌ها
- پاها
- گردن
- پوست سر
- صورت
انواع کمتر متداول پسوریازیس در ناخن‌ها، دهان، و اطراف ناحیه تناسلی ایجاد می‌شوند.
برطبق تحقیقی، حدود ۷.۴ میلیون آمریکایی دچار پسوریازیس هستند. پسوریازیس معمولا با شرایط دیگری شامل موارد زیر مرتبط است:
- دیابت نوع ۲
- بیماری‌های التهابی روده
- بیماری‌های قلبی
- آرتریت پسوریاتیک
- اضطراب
- افسردگی
انواع پسوریازیس
۵ نوع پسوریازیس وجود دارد:
پسوریازیس پلاکی
پسوریازیس پلاکی متداول‌ترین نوع پسوریازیس است. آکادمی آمریکایی درماتولوژی (AAD) تخمین می‌زند که حدود ۸۰ درصد افرادی که پسوریازیس دارند، به پسوریازیس پلاکی دچار هستند. این نوع از بیماری باعث ایجاد لکه‌های قرمز و ملتهبی می‌شود که قسمت‌هایی از پوست را می‌پوشانند. این لکه‌ها اغلب با پوسته‌ها یا پلاک‌های نقره‌ای مایل به سفید پوشیده می‌شوند. این پلاک‌ها معمولا روی آرنج‌ها، زانوها و پوست سر دیده می‌شوند.
پسوریازیس خال‌دار
پسوریازیس خال‌دار در کودکی متداول است. این نوع از پسوریازیس باعث لکه‌های کوچک صورتی رنگ می‌شود. متداول‌ترین نواحی پسوریازیس خال‌دار شامل نیم‌تنه، دست‌ها و پاها میباشد. این لکه‌ها به ندرت مانند پسوریازیس پلاکی ضخیم یا برجسته هستند.
پسوریازیس پوسچولار
پسوریازیس پوسچولار در بزرگسالان متداول‌تر است. این نوع از پسوریازیس باعث ایجاد تاول‌های سفید و چرکی می‌شود و نواحی وسیعی از پوست قرمز و ملتهب می‌شود. پسوریازیس پوسچولار معمولا در قسمت‌های کوچک‌تر بدن مثل دست و پا به وجود می‌آید اما می‌تواند گسترش پیدا کند.
پسوریازیس وارونه
پسوریازیس وارونه باعث ایجاد قسمت‌های قرمز روشن، براق و ملتهب روی پوست می‌شود. لکه‌های پسوریازیس وارونه در قسمت‌های زیر بغل یا سینه، کشاله ران یا اطراف چین و چروک اندام تناسلی ایجاد می‌شوند.
پسوریازیس اریترودرمیک
پسوریازیس اریترودرمیک نوعی شدید و بسیار نادر از پسوریازیس است. این نوع غالبا قسمت‌های بزرگی از بدن را هم‌زمان می‌پوشاند و پوست تقریبا آفتاب‌سوخته به نظر میرسد. پوسته‌هایی که ایجاد می‌شوند، اغلب در قسمت‌های بزرگی رشد می‌کنند. تب و بیماری شدید در فردی که به این نوع از پسوریازیس مبتلاست غیر معمول نیست. این نوع از بیماری می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد. بنابراین افراد مبتلا باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنند.
علائم پسوریازیس
علائم پسوریازیس در هر فردی متفاوت است و بستگی به نوع آن دارد. نواحی درگیر پسوریازیس می‌تواند به کوچکی چند پوسته روی پوست سر یا آرنج باشد و یا قسمت عمده بدن را بپوشاند. متداول‌ترین علائم پسوریازیس پلاکی شامل موارد زیر هستند:
- لکه‌های قرمز، برجسته و ملتهب پوست
- پوسته‌ها یا پلاک‌های نقره ای مایل به سفید روی لکه‌های قرمز
- پوست خشکی که ممکن است ترک بخورد و خونریزی کند
- درد در اطراف لکه‌ها
- احساس خارش و سوزش در اطراف لکه‌ها
- ناخن‌های ضخیم و حفره‌دار یا لکه‌دار
- مفاصل متورم و دردناک
همه افراد تمام این علائم را تجربه نمی‌کنند. برخی از افراد در صورتی که به نوعی کمتر متداول از پسوریازیس مبتلا باشند علائمی کاملا متفاوت را تجربه خواهند کرد.
بیشتر افراد مبتلا به پسوریازیس یک چرخه یا سیکلی از علائم را تجربه می‌کنند. این بیماری ممکن است علائم شدیدی را برای چند روز یا چند هفته ایجاد کند و سپس علائم برطرف می‌شوند و تقریبا قابل مشاهده نیستند. بعد در طی چند هفته یا در صورت تحریک با یک محرک متداول پسوریازیس، ممکن است دوباره علائم برانگیخته شوند. گاهی اوقات علائم پسوریازیس به کلی ناپدید می‌شود.
هنگامی که هیچ نشانه فعالی از بیماری ندارید، ممکن است درمان شده باشید. این به این معنی نیست که پسوریازیس هرگز بازگشت نخواهد داشت، بلکه فقط می‌توان گفت در حال حاضر شما بدون علائم هستید.
آیا پسوریازیس مسری است؟
پسوریازیس مسری نیست. شما نمی‌توانید این بیماری پوستی را از فردی به فرد دیگر منتقل کنید. لمس ضایعه پسوریازیس توسط شخص دیگر باعث ایجاد این بیماری در او نمی‌شود.
دلایل بروز پسوریازیس
پزشکان در مورد علل پسوریازیس مطمئن نیستند. با این حال با توجه به تحقیقاتی که طی دهه‌ها انجام شده است، آن‌ها ایده‌ای کلی درباره دو عامل کلیدی دارند: ژنتیک و سیستم ایمنی
سیستم ایمنی
پسوریازیس یک بیماری خود ایمنی است. بیماری‌های خود ایمنی نتیجه حمله بدن به خودش هستند. در بیماری پسوریازیس، گلبول‌های سفید خون اشتباهی به سلول‌های پوستی حمله می‌کنند.
در یک بدن معمولی و سالم، گلبول‌های سفید خون برای حمله و نابودی باکتری‌های مهاجم و مبارزه با عفونت‌ها مستقر می‌شوند. در پسوریازیس این حمله اشتباه باعث فعالیت بیش از حد فرآیند تولید سلول‌های پوستی می‌شود. تولید سلول پوستی تسریع‌شده، باعث رشد سریع سلول‌های جدید پوست می‌شود. این سلول‌ها به سطح پوست می روند و آن‌جا انباشته می‌شوند. این پروسه منجر به ایجاد پلاک‌های مرتبط با پسوریازیس می‌شود. همچنین حمله به سلول‌های پوستی باعث ایجاد نواحی قرمز و ملتهب روی پوست می‌شود.
ژنتیک
برخی از افراد ژن‌هایی را به ارث می‌برند که احتمال ابتلا به پسوریازیس را در آن‌ها افزایش می‌دهد. اگر یکی از اعضای درجه یک خانواده شما مبتلا به این بیماری پوستی باشد، خطر ابتلا به پسوریازیس در شما بیشتر است. با این حال درصد افرادی که پسوریازیس و استعداد ژنتیکی آن را دارند اندک است. طبق اظهار بنیاد ملی پسوریازیس (National Psoriasis Foundation) تقریبا ۲ تا ۳ درصد افرادی که این ژن را دارند به پسوریازیس مبتلا می‌شوند.
تشخیص پسوریازیس
ممکن است دو نوع تست برای تشخیص پسوریازیس ضروری باشد.
معاینه فیزیکی
بیشتر پزشکان با یک معاینه فیزیکی ساده می‌توانند پسوریازیس را تشخیص دهند. علائم پسوریازیس معمولا مشهود هستند و به سادگی از بیماری‌های دیگری که علائم مشابه ایجاد می‌کنند قابل تشخیص هستند.
در هنگام معاینه حتما تمام قسمت‌های بدن که علائم در آن‌ها ظاهر شده است را به پزشک نشان دهید. همچنین در صورتی که کسی از اعضای خانواده‌تان به این وضعیت مبتلاست به پزشک اطلاع دهید.
نمونه برداری
اگر علائم ناواضح باشند و یا پزشکتان بخواهد تشخیصی که به آن مشکوک است را تایید نماید، ممکن است نمونه کوچکی از پوستتان را بردارد که به آن نمونه‌برداری می‌گویند. این نمونه در آزمایشگاه و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. و این آزمایش می‌تواند نوع پسوریازیس شما را مشخص کند. همچنین این آزمایش می‌تواند سایر اختلالات یا عفونت‌های احتمالی را رد کند.
محرک‌های پسوریازیس
محرک‌های خارجی می‌توانند شروع کننده یک دوره جدید پسوریازیس باشند. این عوامل محرک برای همه یکسان نیستند و همچنین ممکن است برای یک فرد در طول زمان تغییر کنند.
متداول‌ترین محرک‌ها برای پسوریازیس شامل موارد زیر هستند:
استرس
استرس شدید غیر معمول می‌تواند باعث تحریک علائم پسوریازیس شود. اگر راه‌های کاهش و مدیریت استرس را یاد بگیرید می‌توانید احتمال وقوع این وضعیت را کم یا از آن جلوگیری کنید.
الکل
مصرف زیاد الکل می‌تواند باعث تحریک و برانگیختگی علائم پسوریازیس شود. اگر بیش از حد الکل مصرف می‌کنید ممکن است احتمال بروز پسوریازیس در شما بیشتر باشد. کاهش مصرف الکل نه تنها به پوست کمک می‌کند، بلکه از جهات دیگر نیز سودمند است. در صورتی که برای ترک الکل به کمک نیاز داشته باشید می‌توانید با پزشک خود مشورت کنید.
جراحت
یک بریدگی یا خراش می‌تواند باعث تحریک و برانگیختگی علائم شود. همچنین عکس‌برداری، واکسن و آفتاب‌سوختگی نیز می‌توانند تحریک کننده باشند.
داروها
برخی از داروها محرکی برای پسوریازیس محسوب می‌شوند که بضی از آن‌ها عبارتند از:
- لیتیوم
- داروهای ضد مالاریا
- داروهای فشار خون بالا
عفونت
پسوریازیس (حداقل تا حدودی) در نتیجه حمله اشتباهی سیستم ایمنی به سلول‌های پوستی ایجاد می‌شود. اگر بیمار هستید یا با عفونت دست و پنجه نرم می‌کنید، سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با عفونت، بیش از حد فعال می‌شود. این مساله ممکن است موجب شروع دیگری برای برانگیخته شدن پسوریازیس شود. گلودرد یک محرک متداول است.
درمان پسوریازیس
برای پسوریازیس درمان قطعی وجود ندارد. هدف از درمان کاهش التهاب و پوسته، کاهش رشد سلول‌های پوستی و از بین بردن پلاک‌هاست.
درمان‌های پسوریازیس به سه دسته تقسیم می‌شوند:
درمان‌های موضعی
کرم‌ها و پمادهایی که مستقیما روی پوست استفاده می‌شوند، می‌توانند برای کاهش علائم پسوریازیس خفیف تا متوسط مفید باشند. درمان‌های موضعی پسوریازیس عبارتند از:
- کورتیکواستروئید موضعی
- رتینوئید موضعی
- آنترالین موضعی
- آنالوگ‌های ویتامین D
- سالیسیلیک اسید
- مرطوب کننده‌ها
داروهای سیستمیک
ممکن است افرادی که به پسوریازیس متوسط تا شدید مبتلا هستند و کسانی که به انواع دیگر درمان پاسخ نداده‌اند، به داروهای خوراکی یا تزریقی نیاز داشته باشند. بسیاری از این داروها دارای عوارض جانبی شدید هستند. پزشکان معمولا آن‌ها را برای مدت کوتاهی تجویز می‌کنند.
نوردرمانی
این درمان پسوریازیس از اشعه فرابنفش (UV) یا نور طبیعی استفاده می‌کند. نور خورشید گلبول‌های سفید خون بیش از حد فعال‌شده را که به سلول‌های سالم پوست حمله می‌کنند و باعث رشد سریع سلول‌ها می‌شوند، از بین می‌برد. هم UVA و هم UVB می‌توانند در کاهش علائم پسوریازیس خفیف تا متوسط مفید باشند.
بیشتر افرادی که دچار پسوریازیس متوسط تا شدید می‌باشند، از ترکیبی از روش‌های درمانی بهره‌مند می‌شوند. این نوع از تراپی، از بیش از یک نوع درمان برای کاهش علائم استفاده می‌کند. برخی افراد ممکن است در تمام زندگی خود از یک روش درمانی استفاده کنند. برخی دیگر ممکن است لازم باشد درمان خود را هنگامی که پوست آن‌ها به درمانی که استفاده می‌کنند دیگر پاسخ نمی‌دهد تغییر دهند.
توصیه‌های غذایی برای افراد مبتلا به پسوریازیس
غذا نمی‌تواند باعث شفا یا درمان پسوریازیس شود. اما عادات غذایی بهتر ممکن است علائم شما را کاهش دهد. این ۵ تغییر در سبک زندگی ممکن است به کاهش علائم پسوریازیس و برانگیختگی آن کمک کند.
کاهش وزن
اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن ممکن است شدت بیماری را کم کند. همچنین می‌تواند باعث تاثیرگذاری بیشتر درمان شود. مشخص نیست که وزن چه ارتباطی با پسوریازیس دارد. اما کاهش وزن حتی اگر باعث تغییر علائم پسوریازیس در شما نشود، باز هم برای سلامت عمومیتان مفید است.
داشتن رژیم غذایی مفید برای سلامت قلب
مصرف چربی‌های اشباع‌شده را کاهش دهید. همچنین از پروتئین بدون چربی حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ مانند ماهی‌های سالمون و ساردین و میگو بیشتر استفاده کنید. منابع گیاهی امگا ۳ عبارتند از گردو، دانه کتان و سویا.
پرهیز از مصرف غذاهای محرک
پسوریازیس باعث التهاب می‌شود. بعضی از غذاها نیز التهاب‌زا هستند. پرهیز از مصرف این غذاها می‌تواند باعث بهبود علائم شود. این غذاها عبارتند از:
- گوشت قرمز
- شکر تصفیه شده
- غذاهای فرآوری شده
- لبنیات
کاهش مصرف الکل
الکل می‌تواند ریسک برانگیختگی بیماری را افزایش دهد. پس مصرف آن را کاهش دهید و یا به کلی قطع کنید. اگر در مصرف الکل دچار مشکل هستید، با پزشک خود در این رابطه مشورت نمایید.
مصرف ویتامین‌های مورد نیاز بدن
برخی از پزشکان یک رژیم غذایی سرشار از ویتامین را بر مصرف قرص آن ترجیح می‌دهند. با این حال حتی کسانی که سالم‌ترین رژیم غذایی را دارند نیز ممکن است برای دریافت مواد مغذی کافی به مکمل نیاز داشته باشند. با پزشک خود در مورد لزوم مصرف ویتامین‌ها به صورت مکمل مشورت نمایید.
زندگی با پسوریازیس
زندگی با پسوریازیس ممکن است چالش‌برانگیز باشد. اما شما می‌توانید با پیروی از یک روش صحیح ریسک برانگیختگی علائم آن را کاهش دهید و زندگی سالمی داشته باشید. این سه مورد به شما کمک می‌کنند که در کوتاه مدت و بلند مدت با پسوریازیس کنار بیایید.
رژیم غذایی
کاهش وزن و حفظ یک رژیم غذایی سالم می‌تواند به کاهش علائم پسوریازیس کمک زیادی کند. این رژیم شامل مصرف غذاهای غنی از اسیدهای چرب امگا ۳، غلات کامل و گیاهان میباشد. همچنین باید میزان مصرف غذاهایی که باعث افزایش التهاب می‌شوند را محدود کنید. این غذاها شامل شکر تصفیه‌شده، لبنیات و غذاهای فرآوری شده هستند.
گفته می‌شود که میوه‌ها و سبزیجات از تیره بادنجانیان می‌توانند علائم پسوریازیس را تحریک کنند. تعدادی از این میوه‌ها و سبزیجات عبارتند از سیب‌زمینی، بادنجان، فلفل پاپریکا و فلفل قرمز هندی.
استرس
استرس، محرکی برای پسوریازیس است. یادگیری مدیریت و کنار آمدن با آن می‌تواند به شما در کاهش برانگیختگی پسوریازیس و علائم آن کمک کند. راه‌های زیر را برای کاهش استرس امتحان کنید:
- مدیتیشن
- نوشتن
- تنفس
- یوگا
سلامت عاطفی
احتمال تجربه افسردگی و مشکلات عزت نفس در افراد مبتلا به پسوریازیس بیشتر است. ممکن است هنگامی که لکه‌های جدیدی ظاهر می‌شوند، اعتماد به نفستان کاهش پیدا کند. ممکن است صحبت با افراد خانواده در این رابطه که پسوریازیس چه تاثیری بر شما می‌گذارد، دشوار باشد.
همچنین احتمالا چرخه یا سیکل ثابت این بیماری برایتان ناامید‌کننده است. همه این‌ها درست هستند. اما مهم است که راهی برای مدیریت آن‌ها پیدا کنید. این راه می‌تواند صحبت با یک متخصص بهداشت روان یا پیوستن به گروهی از افراد مبتلا به پسوریازیس باشد.
آمار پسوریازیس
پسوریازیس ممکن است در هر سنی شروع شود، اما بیشتر تشخیص‌ها مربوط به بزرگسالی هستند. متوسط سن شروع، ۱۵ تا ۳۵ سالگی است. طبق اظهار سازمان جهانی بهداشت، برخی مطالعات تخمین می‌زنند که ۷۵ درصد موارد پسوریازیس قبل از ۴۶ سالگی تشخیص داده می‌شوند. دوره پیک یا اوج دوم تشخیص می‌تواند در اواخر دهه ۵۰ و اوایل دهه ۶۰ زندگی باشد.
طبق اظهار سازمان جهانی بهداشت، زنان و مردان به طور مساوی به این بیماری مبتلا می‌شوند. همچنین سفیدپوستان بیشتر به پسوریازیس مبتلا می‌شوند و افراد رنگین‌پوست درصد کمی از مبتلایان را تشکیل می‌دهند.
داشتن یک عضو خانواده مبتلا به پسوریازیس، ریسک ابتلا به پسوریازیس را در شما افزایش می‌دهد. با این حال بسیاری از افراد مبتلا به پسوریازیس هیچ سابقه خانوادگی از این بیماری ندارند. برخی از افراد با سابقه خانوادگی، به پسوریازیس مبتلا نمی‌شوند.
حدودا در یک سوم افرادی که پسوریازیس دارند، آرتریت پسوریاتیک تشخیص داده می‌شود. همچنین در افراد مبتلا به پسوریازیس احتمال ابتلا به بیماری‌های زیر بیشتر است:
- دیابت نوع ۲
- بیماری‌های کلیوی
- بیماری‌های قلبی
- فشار خون بالا
اگر چه داده‌ها کامل نیستند اما تحقیقات اظهار می‌نمایند موارد ابتلا به پسوریازیس در حال متداول‌تر شدن هستند. اینکه این مسئله به علت ابتلای بیشتر افراد به این بیماری پوستی است و یا امروزه پزشکان در تشخیص این بیماری بهتر عمل می‌کنند، مشخص نیست.
جمع‌بندی
در این مقاله از مجله سلامت مفید طب به بررسی بیماری خود ایمنی پسوریازیس پرداختیم و علائم و علل آن را بررسی کردیم. همچنین دیدیم هدف درمان این بیماری کاهش و برطرف کردن علائم آن است و انواع درمان‌هایی که برای پسوریازیس به‌کار می‌روند را بررسی نمودیم.
شما می‌توانید برای تهیه کرم درما پسوریازیس سریتا را با کلیک روی دکمه زیر از سایت داروخانه آنلاین دکتر اصیلی تهیه نمایید.
منبع: سایت هلث لاین
توجه: مقالات مرتبط با پزشکی و سلامت داروخانه مفید طب از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده‌اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند، بنابراین توصیه درمانی و پزشکی محسوب نمی‌شوند. در صورتی که مشکل پزشکی دارید، لازم است تا برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید.
