یکی از حساس‌ترین دوران زندگی خانم‌ها، دوران بارداری آن‌هاست. بارداری در طب سنتی نیز مانند طب مدرن، به همان اندازه مهم پنداشته می‌شود. بنابراین توصیه‌های زیادی در رابطه با سلامت مادر و نیز جنین توسط طب سنتی انجام می‌شود. گرچه، به شدت توصیه می‌شود که هر فرد متناسب با شرایط خود به نکات مربوط به خودش عمل کند؛ اما نکاتی کلی را برای اغلب مادران می‌توان ذکر کرد. در این مقاله مجله سلامت مفید طب با ما همراه باشید تا رایج‌ترین و مهم‌ترین مشکلاتی را که در دوران بارداری ممکن است به وجود آید بررسی کرده و برای آن‌ها از دید طب سنتی راه‌حل‌هایی را ارائه دهیم.
بارداری در طب سنتی
طب سنتی ایرانی همچون طب مدرن، بارداری را از حساس‌ترین دوران زندگی می‌داند و به دقت برای رفع انواع مشکلات در بارداری، تلاش کرده است به نحوی که کمترین آسیب به مادر و جنین برسد. منتها قابل ذکر است که امروزه با وجود آزمایش‌ها و عکس‌برداری‌های دقیق‌تر، بسیاری اوقات پزشکان متخصص طب سنتی مادران باردار را برای بررسی‌های بیشتر به این مراکز تشخیصی ارجاع می‌دهند تا با کمک گرفتن از آموزه‌ها و امکانات طب سنتی و طب مدرن در کنار هم، امنیت مادر و جنین را تضمین نمایند.
بنابراین برای هر مادر باردار در وهله‌ی اول، مراجعه به پزشک متخصص و گرفتن مشورت‌های لازم برای داشتن یک بارداری سالم ضروری است.
با این تفاسیر، برخی از توصیه‌های معمول پزشکان متخصص طب سنتی در مشکلات شایع بارداری، در ادامه‌ی مطلب آمده است. قابل ذکر است که این مطالب بدون مشورت فرد متخصص و قابل تایید، نباید مورد استفاده قرار بگیرد و صرفا جهت آشنایی است. درمان هرکدام از این موارد با توجه به شرایط مادر باردار می‌تواند منحصر به فرد و خاص باشد، بنابراین از هرگونه خوددرمانی در دوران بارداری بپرهیزید.
از هرگونه خوددرمانی در دوران بارداری بپرهیزید.
یبوست در بارداری
برای پیشگیری از یبوست تدابیری را از شروع ماه نهم انجام دهید:
۱- از مصرف خوراکی‌های ترش، قابض و غلیظ مانند سرکه، سالاد الیویه و ماکارونی و پیتزا پرهیز کنید.
۲- پیاده‌روی ملایم داشته باشید.
۳- هفته ای ۲-۳ بار سوپ مصرف کنید. داخل سوپ ۱-۲ قاشق غذاخوری روغن بادام شیرین اضافه کنید.
۴- مصرف حلوا با روغن بادام.
۵- خیسانده روزانه هشت عدد آلو و هشت عدد انجیر نیز کمک کننده است. مصرف انجیر علاوه بر تأمین کلسیم، به رفع یبوست نیز کمک می‌کند. اگر انجیر تازه در دسترس دارید به همین میزان انجیر تازه بخورید.
۶- ۱۰ گرم گل سرخ را داخل نصف لیوان گلاب بریزید، شب تا صبح بماند، صبح ناشتا آن را با یک قاشق مرباخوری عسل شیرین کرده و میل کنید. می‌توانید از گلقند (مربای گل سرخ) به اندازه یک قاشق مرباخوری صبح ناشتا همراه با آب گرم استفاده کنید.
همچنین می‌توانید برای نرم شدن اجابت مزاج، سبوس گندم و شکر سرخ را با یکدیگر به نسبت مساوی مخلوط کنید و از مخلوط حاصل یک ق.غ. در شیر گرم یا آب گرم حل کرده، میل شود. این دستور بی‌عارضه غذا محسوب شده در طولانی مدت قابل اجرا است بدون آن‌که شما را دچار تنبلی روده نماید.
تهوع در دوران بارداری
چند نکته کلی برای کنترل تهوع در دوران بارداری در طب سنتی توصیه می‌شود:
- برای کنترل تهوع در دوران بارداری ترشی، ماست، دوغ و سالاد شیرازی را همراه غذا نخورید.
- چند عدد زیتون، ریحان و جعفری همراه غذا میل کنید.
- کربوهیدرات مثل نان، برنج، شیرینی را کم کنید، ترشح بزاق هم متعادل خواهد شد و به کاهش تهوع کمک خواهد کرد.
برخی از مواردی که پزشک متخصص طب سنتی ممکن است برای شما تجویز کند:
۱- شربت به لیمو:
ابتدا به را جوشانده و قدری شکر به آن اضافه کنید. سپس آبلیمو اضافه کنید. روزی چند بار میل کنید.
البته کلمه به لیمو در بعضی از جاها اسم یک گیاهی است به نام «ورون» که از خارج وارد کرده‌اند و در ایران هم در حال حاضر کشت می‌شود که با شربت به لیمو تفاوت دارد و در طب ایرانی هم از آن استفاده می‌کردند.
۲- زنجبیل:
۳ قاشق غذاخوری پودر زنجبیل را با کمی آبلیمو مخلوط کرده و بگذارید خشک شود. یک چهارم قاشق چایخوری از آن را بر حسب نیاز میل کنید.
۳- هل و گلاب:
هل را نیمکوب کنید و روی آن کمی گلاب بپاشید و در دستمالی ببندید و مدام جلوی بینی بگیرید.
۴- شربت گلاب:
شربت گلاب تهیه کرده و در یخچال بگذارید تا کاملا خنک شود. سپس یک قاشق چایخوری از آن بخورید و ۱۵ دقیقه صبر کنید. اگر استفراغ نکردید، مجددا چایخوری دیگر از شربت بخورید. همین کار را هر ۱۵ دقیقه انجام دهید. کم کم فاصله قاشق‌ها را کمتر و حجم شربت مصرفی را بیشتر کنید.
موارد دیگر که به بهبود حالت تهوع در دوران بارداری می‌توانند کمک کنند:
۵- بوییدن خاکی که رویش آب یا گلاب پاشیده شده در بهبود حالت تهوع خوب است.
۶- اگر استفراغ مکرر خیلی اذیتتان کرد، کمپوت گیلاس تهیه کنید و به مدت ۲ روز هر ۲ساعت یک عدد از گیلاس‌های داخل آن را بخورید.
۷- دانه انار را با پودر نعنا خشک آغشته کنید و مثل قرص در دهان نگاه دارید.
۸- به را در فویل پیچیده و در فر پخته و بعد از غذا مصرف کنید.
۹- ماساژ دادن دست و پاها و پیاده‌روی آرام در کنترل تهوع و استفراغ موثر است.
اسهال در بارداری
درصورتی که اسهال همراه علائم دیگری مثل تب، خون در مدفوع یا مدفوع چرب نیست و طولانی نشده است، می‌توانید کته برنج ایرانی به همراه ماست چکیده که در خانه آبش را گرفته‌اید، استفاده کنید.
پوره هویج، پوره سیب‌زمینی، دمنوش نعنا و نبات هم در صورت دل‌پیچه میل کند.
دوغ خانگی نیز می‌تواند مؤثر باشد.
در صورتی که علائم هشدار همراه اسهال وجود داشت رعایت نکات غذایی کافی نیست و مراجعه به پزشک و انجام آزمایش مدفوع ضروری است
بایدها و نبایدهای تغذیه در بارداری
توصیه‌های تغذیه‌ای برای مادر باردار بر اساس لاغری و چاقی و حالاتی مثل اجابت مزاج و خواب مادر کمی متفاوت است، ولی در کل رعایت برخی از نکات برای اغلب مادران باردار در طی بارداری در طب سنتی قابل توصیه است.
یکی از نکات مهم، توجه به ضرورت مصرف مولتی ویتامین‌ها و تامین املاح و ویتامین‌های لازم در این دوران است. به عنوان مثال در مورد نیاز روزانه آهن در دوران بارداری که از حالت معمول، بالاتر است، بهتر است توجه شود که آیا ذخایر آهن شما کافی است یا نه. در صورت ابتلا به کم‌خونی، هیچ‌یک از دم‌نوش‌های گیاهی آهن مورد احتیاج شما را تامین نخواهند کرد.
در صورتی که به مولتی ویتامین مینرال برای دوران بارداری نیاز دارید، می‌توانید محصولات دسته مکمل بارداری در داروخانه آنلاین مفید طب را مشاهده نمایید.
در دوران بارداری شما می‌توانید از سبزیجات بخارپز شده و جوانه‌ها استفاده کنید. انواع جوانه‌ها را با کمی روغن زیتون فرابکر و لیموی تازه و چند تایی زیتون مخلوط کنید و میل کنید.
به بخورید. برش‌های خام و پخته‌اش در تقویت معده‌تان بی‌نظیر است.
کرفس، زرشک، زعفران، گشنیز و ختمی از جمله مواردی هستند که در سه ماه اول ممنوع میباشد ولی توجه داشته باشید که مصرف این مواد غذایی در مقادیر کم مثلاً شاخه‌ای کوچک کرفس کنار مرغ یا کمی زرشک روی برنج یا عطر و رنگ زعفران روی برنج یا داخل خورشت شما طبیعی است مشکلی حتی در سه ماه نخست ایجاد نمی‌کند.
مشکل زمانی ایجاد می‌شود که شما هر روز یک لیوان آب زرشک بخورید یا یک لیوان آب کرفس بنوشید یا دمنوش ختمی میل کنید بنابراین تا زمانی که مواد غذایی به شکل غذا در مقادیر کم با هم مخلوط می‌شوند مشکل ایجاد نمی‌شود؛ نگران نباشید.
در سه ماه نخست، همه گیاهان دارویی، ممنوع هستند؛ در سه ماه دوم و سوم بسته به مشکل با نظر پزشک تصمیم‌گیری می‌شود.
در سه ماه نخست میوه‌های کال و ترش، میوه نفاخ، غذای نفاخ، غذای تند و شور نیز ممنوع است
در بارداری همه‌ی دم‌نوش‌ها غیر مجاز هستند مگر به تایید پزشک و نظر وی، ولی در این میان، دمنوش به و دمنوش ریحان، ایمن هستند، می‌توانید میل بفرمائید.
درمورد مصرف ماهی، مثلا خوردن ماهی فریز شده با اصول استاندارد بعد صید بهتر است از ماهی تازه‌ای که در مغازه دو سه روز مانده است، یا اگر در شهری زندگی می‌کنید که دریا ندارد و سیستم حمل و نقل نیز ضعیف است و به خوبی انتقال و نگهداری صورت نمی‌گیرد بهتر است ماهی خورده نشود.
در کل سالمون و میگو در مادران باردار و شیرده انتخابی عالی است.
ممکن است علاقه‌مند باشید: تغذیه در بارداری: پاسخ به ۷ سوال متداول مادران باردار
وزن گیری جنین
عمده وزن گیری جنین در چهار هفته آخر و حتی در دو هفته آخر است. گوشت گوسفند، سبزیجات تازه و جوانه‌ها در رژیم غذاییتان به وفور باشد چون رژیم غذایی شما تاثیر مستقیم روی وزن گیری صحیح جنین میگذارد.
وزن‌گیری جنین علاوه بر اشتهای مادر به ژنتیک نیز بستگی دارد، اگر مادر اشتهای کافی دارد و در غذاخوردن سختگیری نمی‌کند، معمولا جای نگرانی نیست.
با این حال پزشک متخصص طب سنتی برای وزن گیری جنین ممکن است به شما توصیه کند که در برنامه غذاییتان هر روز ماء‌اللحم بگذارید، فالوده سیب، فسنجان، مرصع پلو، هویج پلو را در برنامه غذاییتان بگنجانید و یا بعد غذا تکه‌ای باقلوا بخورید.
درد و سوزش معده در بارداری
برای جلوگیری یا بهبود درد و سوزش معده طی دوران بارداری در طب سنتی می‌توانید به توصیه‌های زیر عمل کنید:
- دو تکه میوه مربای به بدون شیرابه را بعد هر وعده غذا میل کنید.
- در خوردن شیرینی امساک کنید.
- آب یخ نخورید.
- بلافاصله بعد غذا دراز نکشید.
- از نوشیدن چای غلیظ و کهنه دم خودداری کنید.
- بلافاصله بعد غذا، چای ننوشید.
- از خوردن ماست، دوغ، خیار و گوجه و ترشی همراه غذا خودداری نمایید.
- همراه غذا زیتون و ریحان بجوید.
- در فواصل غذا دم نوش ریحان میل کنید.
- غذاهای غلیظ مانند نان ترید شده، آش رشته، الویه، کشک و بادنجان، هلیم بادنجان و… میل نکنید
رفلاکس معده در بارداری
مواردی که بایستی طی بارداری در طب سنتی برای جلوگیری از رفلاکس معده رعایت شوند مشابه نکات درد و سوزش معده هستند چون معمولا رفلاکس و درد و سوزش معده همراه هم اتفاق می‌افتند.
غذاهایی مثل ماکارونی، نودل، لازانیا، آش رشته، سوخاری‌ها، پیتزا، کشک و بادنجان، مایونز و تخمه و… مشکل شما را تشدید می‌کنند.
دراز کشیدن بعد غذا نیز در تشدید رفلاکس بسیار موثر است.
اگر نیمه نشسته و لم داده روی انبوهی از بالش‌ها که دورادور شما را احاطه کرده‌اند بخوابید کمک زیادی به شما خواهد کرد.
غذای ساده و کم حجم و خوردن غذا هر سه ساعت و نخوردن تنقلات و نداشتن ریزه‌خواری را رعایت کنید، بهتر خواهید شد.
نفخ در بارداری
از خوردن غذاهای نفاخ خودداری بفرمایید. قورمه‌سبزی، کشک و بادنجان، آش رشته، سالاد شیرازی، خوراک حبوبات، ماکارونی و… از جمله این غذاها محسوب می‌شوند.
گوشت‌های کباب شده یا آب‌پز، ماهیچه پلو، شوید پلو، سینه‌مرغ کبابی، راسته کبابی با سماق فراوان به همراه جویدن خوب هر لقمه در کاهش نفخ و کمک به هضم بسیار موثر است.
مصرف ریحان یا زیتون همراه غذا علوه بر کمک به سوزش و درد معده، در رفع نفخ نیز موثر است.
جمع‌بندی
در این مقاله با رایج‌ترین مشکلاتی که در دوران بارداری ممکن است مادر باردار با آن‌ها مواجه شود، آشنا شدید. همچنین راه‌حل‌هایی در رابطه با مشکلات بارداری در طب سنتی توصیه شده است که آن‌ها را نیز بررسی کردیم. همانطور که در مقاله نیز تاکید شد، لازم است از خوددرمانی در دوران بارداری بپرهیزید و در هنگام بروز مشکل با پزشک متخصص خود در ارتباط بوده و با او مشورت نمایید.
شما می‌توانید در صورت نیاز به مکمل‌های پریناتال (هنگام بارداری)، قرص پرگنازون (pregnazon) را از داروخانه آنلاین مفید طب به صورت اینترنتی و آسان سفارش داده و در محل مورد نظر تحویل بگیرید. همچنین هر سوال یا نظری دارید، در قسمت نظرات همین مقاله یا محصول مورد نظرتان کامنت کنید تا متخصصین داروساز ما به آن‌ها پاسخ دهند.
توجه: مقالات مرتبط با پزشکی و سلامت داروخانه مفید طب از منابع معتبر داخلی و خارجی و نیز توسط متخصصین ما تهیه شده‌اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند، بنابراین توصیه درمانی و پزشکی محسوب نمی‌شوند. در صورتی که مشکل پزشکی دارید، لازم است تا برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید.
