اگر کودک شما در دفع مشکل دارد و به سختی به دستشویی می‌رود، شما تنها نیستید. حداقل ۳۰ درصد کودکان دچار یبوست می‌شود. یبوست در کودکان می‌تواند به مشکلات آزاردهنده دیگری مثل ناراحتی و بی قراری، درد، اختلال در خواب و کاهش اشتها هم منجر شود. همچنین یبوست اگر مزمن شود، برای سلامتی کودک مضر است. بنابراین درمان یبوست، خصوصا اگر شدید باشد، اولویت بالایی دارد. در این مقاله از مجله سلامت داروخانه آنلاین مفیدطب، ضمن توضیح درباره دلایل یبوست و راهکارهایی برای برطرف کردن آن، انواع موثرترین و بهترین شربت برای یبوست شدید کودکان را معرفی می‌کنیم. از شما دعوت می‌کنیم که تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
دلایل یبوست کودکان چیست؟
یبوست در اغلب مواقع مشکلی موقتی بوده که با رعایت نکاتی در سبک زندگی کودک رفع می‌شود. گرچه در صورتی که یبوست در کودک با وجود اقدامات درمانی در خانه، رفع نشد و ادامه پیدا کرد، لازم است برای تشخیص ریشه مشکل و دریافت تجویز متناسب با آن، به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا ممکن است حتی بهترین شربت برای یبوست شدید کودکان هم به تنهایی کارساز نباشد.
دلایل شایع یبوست کودکان که گاهی تنها به خاطر عدم تلاش برای رفع مشکل، شدید می‌شود، شامل موارد زیر است:
- عدم مصرف فیبر کافی، مثل میوه‌ها، سبزیجات و غلات
- عدم نوشیدن مایعات کافی
- پرخوری – که شامل زیاد شیر دادن به کودک شیرخواره هم می‌شود
- حساسیت به برخی ترکیبات غذایی
- نگه داشتن مدفوع و تاخیر در تخلیه
- مصرف برخی داروها یا مکمل‌ها مانند آهن
در موارد بسیار نادر ممکن است دلیل یبوست کودک، یک مشکل پزشکی یا بیماری باشد.
در رابطه با نوزادان باید گفت که به خاطر این که در روزها و ماه‌های اولیه زندگی خود تغییرات بدنی زیادی را تجربه می‌کنند، بروز یبوست طبیعی است؛ در واقع بخش قابل توجهی از این تغییرات، در دستگاه گوارش آن‌ها اتفاق می‌افتد. خصوصا با تغییر نوع تغذیه کودک در ۶ ماهگی و یک سالگی، دستگاه گوارش باید خود را برای این تغییرات و هضم غذاهای جدید آماده کند. در این فرآیند اکثر کودکان دچار یبوست و دل دردهای شدید می‌شوند.
علائم یبوست کودکان چیست؟
همانطور که گفته شد، یبوست در کودکان مشکل بسیار شایعی است؛ تقریبا ۳۰ تا ۳۵ درصد کودکان دچار این عارضه می‌شوند. کودکان کم سن و سال‌تر (قبل از سن مدرسه) بزرگترین گروه کودکانی هستند که یبوست می‌گیرند. برای این که بخواهید به درستی تشخیص بدهید که کودک شما دچار یبوست شده است، به دنبال این علائم در او باشید:
- در هفته دو بار یا کمتر دفع مدفوع دارد
- مدفوع سفت (مدفوع قطعه قطعه یا سخت) دارد
- دفع مدفوع برایش دردناک است
- در مدفوع او خون مشاهده می‌کنید (به خاطر وجود شقاق یا فیشر کوچک یا پارگی جزئی در مقعد)
- ترس کودک از دستشویی رفتن (که اغلب به خاطر دردناک بودن دفع است)
- اشتهای کودک کاهش پیدا کرده است.
برخی از کودکان چند بار در روز دفع مدفوع دارند. در بعضی دیگر این کار یک بار در روز یا روز درمیان انجام می‌شود. چیزی که مهم است این است که مدفوع او نرم بوده و راحت دفع شود. در غیر این صورت و با مشاهده یکی از علائم بالا، کودک شما دچار یبوست شده است.
اگر رگه‌های خونی در مدفوع کودک مشاهده کردید، هیچ دفع مدفوعی بعد از ۳ روز نداشتت، استفراغ یا نفخ شدید در او مشاهده کردید و یا دفع مدفوع بی اختیار خارج از دستشویی اتفاق افتاد، توصیه می‌شود که به پزشک مراجعه کنید.
در بخش‌های بعدی، راهکارهای مختلف و انواع شربت برای یبوست شدید کودکان پیشنهاد می‌شود که با کمک آن ها می‌توانید به درمان این عارضه در کودک خود اقدام کنید.
قویترین شربت های یبوست کودکان چه ترکیباتی دارند؟
برای پیشگیری و درمان یبوست کودکان می‌توانید راه‌هایی مثل افزایش فیبر مصرفی، نوشیدن مایعات بیشتر، افزایش فعالیت و تمرین های دستشویی رفتن منظم را برای کودک خود امتحان کنید. اگر این اقدامات پاسخگو نبودند و مشکل کودک شما را رفع نکردند، پزشک او ممکن است توصیه کند یک ملین گیاهی یا شیمیایی موثر و متناسب با سن و شرایط کودک، به او بدهید.
موضوعی که با تاکید زیادی توصیه می‌شود این است که برای درمان یبوست کودکان زیر ۶ ماه، بدون مشورت با پزشک به آن‌ها دارو و شربت ملین ندهید.
در ادامه با رایج‌ترین انواع ترکیبات شیمیایی و گیاهی که در شربت برای یبوست شدید کودکان به کار می‌روند، آشنا می‌شوید.
ترکیبات شیمیایی در شربت های یبوست کودکان
داروهای شیمیایی که در شربت های ملین برای یبوست شدید کودکان استفاده می‌شوند، لازم است با تجویز پزشک باشد. رایج‌ترین ترکیبات موثره در این دسته از شربت‌ها، عبارتند از:
- لاکتولوز (در کودکان زیر ۶ سال توصیه نمی‌شود مگر با تجویز پزشک)
- پلی اتیلن گلیکول (برای کودکان بالای دو سال)
- منیزیم هیدروکسید ۸% یا شیر منیزی (مصرف این دارو برای کودک زیر ۱ سال مجاز نیست، مگر با تجویز پزشک)
- بیزاکودیل (در کودکان زیر ۱۰ سال تنها با تجویز و نظر پزشک قابل مصرف میباشد)
ترکیبات گیاهی در شربت های یبوست کودکان
در بسیاری از مواقع برای درمان یبوست شدید کودکان مصرف شربت های حاوی ترکیبات طبیعی و گیاهی بسیار موثر و کارساز است. همانطور که در ابتدای این بخش گفته شد، برای کودک زیر ۶ ماه تنها در صورتی که پزشک دستور داده باشد، از شربت های ضد یبوست حاوی گیاهان دارویی زیر استفاده کنید. برای کودکان بزرگتر، لازم است به سنی که هر محصول تعیین کرده و مجاز اعلام نموده است، توجه کنید. موثرترین ترکیبات گیاهی که در انواع گیاهی شربت برای یبوست شدید کودکان به کار می‌رود، شامل این موارد است:
- انجیر
- ترنجبین
- آلو
- تمبر هندی
- عناب
- اسفرزه
- گل سرخ
- ریوند چینی (ریواس یا رابارب)
- سنا
توجه کنید که بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند ترجیحا از شربت هایی برای رفع یبوست کودک استفاده کنید که فاقد سنا هستند؛ زیرا سنا یک ملین محرک است و استفاده زیاد و مداوم از آن می‌تواند برای کودک مضر باشد. علاوه‌بر این، سیستم گوارشی ممکن است در طولانی مدت به سنا عادت کند.
بهترین شربت برای یبوست شدید کودکان
در این بخش بهترین شربت های گیاهی برای درمان یبوست شدید کودکان را معرفی می‌کنیم. قبل از استفاده از این محصولات، حتما به بازه سنی مجاز اعلام شده توسط شرکت سازنده توجه کنید و موارد منع مصرف، احتیاط در مصرف و… را در نظر داشته باشید. همچنین وجود حساسیت به گیاهان ممکن است اتفاق بیفتد؛ بنابراین به ترکیبات هر شربت هم توجه کافی داشته باشید.
توصیه می‌کنیم استفاده از این شربت ها را به عنوان مکملی در کنار راهکارهایی که در بخش‌های بعدی توضیح می‌دهیم، برای کودک خود استفاده کنید.
شربت نی نی لاکس سیمرغ
شربت نی نی لاکس سیمرغ یکی از بهترین شربت ها برای یبوست شدید کودکان و نوزادان است. این محصول تولید شرکت داروسازی سیمرغ داروی عطار میباشد.
ترکیبات این شربت کاملا گیاهی، شامل صمغ آکاسیا، انجیر، تمبر هندی، آلو و ریوند چینی است که همگی سرشار از فیبر هستند. فیبرها با ورود به روده، به دیواره آن چسبیده و آن را لغزنده می‌کنند. در نتیجه مواد دفعی راحت‌تر در طول روده‌ها حرکت می‌کنند.
ریوند چینی موجود در شربت نی نی لاکس، به کمک ترکیباتی مانند گلیکوزیدهای آنتراکینونی سبب افزایش حجم مواد دفعی در روده شده و با ایجاد فشار و تحریک انقباضات دیواره روده، به خارج شده مدفوع کمک می‌کند.
وجود ریوند چینی در نی نی لاکس و تأثیر آن در بدن ممکن است سبب کاهش آب و الکترولیت‌های بدن شود. از دست رفتن این دو عامل در بدن سبب ایجاد ضعف و بی حالی می‌شود. اما وجود منیزیم، پتاسیم و عصاره انجیر، کمک می‌کند الکترولیت‌های از دست رفته از بدن در نتیجه فرآیند رفع یبوست، دوباره تأمین شود.
نحوه مصرف شربت نی نی لاکس به این صورت است:
- کودکان زیر ۴ سال: روزی یک قاشق مرباخوری (۵ میلی لیتر) بعد از صبحانه و نهار
- کودکان بالای ۴ سال: روزی دو قاشق غذاخوری (۱۰ میلی لیتر) بعد از صبحانه و نهار
شربت لاکساپلاس باریج
شربت یبوست کودکان لاکسا پلاس باریج یک ملین گیاهی مخصوص کودکان است. این محصول حاوی عصاره عناب، گل سرخ، گل بنفشه، اسفرزه، سپستان، گل گاوزبان و به دانه میباشد.
گیاهان سپستان، دانه به و گل گاوزبان خاصیت ایجاد موسیلاژ دارند و از این طریق به دفع بهتر مدفوع کمک می‌کند. موسیلاژ ترکیبی ژله مانند و لغزنده است که با ورود عصاره این گیاهان به روده تشکیل می‌شود. این ماده نه تنها به حرکت مدفوع در طول روده بزرگ و راست روده کمک می‌کند، بلکه در تسکین بیماری های التهابی روده نیز موثر است.
طبق یک تحقیق انجام شده، گیاه عناب موجود در این شربت یبوست شدید کودکان، می‌تواند زمان عبور مدفوع در افراد دارای یبوست مزمن ناشناخته را تا حدود ۴ برابر کاهش دهد. همچنین شدت یبوست نیز در این گروه از افراد، تا ۳ برابر کاهش داشت. در کنار این تاثیرات، در طی این تحقیق عوارض داروهای مسهل مانند اسهال آبکی، از دست دادن آب و الکترولیت‌های ضروری بدن اتفاق نیفتاد. می‌توان گفت عناب عصاره‌ای ایمن و تاثیرگذار برای درمان یبوست مزمن است.
گیاه گل سرخ با نفوذ اسموتیک (از طریق اسمز) به داخل روده، اثرات ملینی خود را اعمال کرده و با افزایش آب مدفوع و نرم شدن آن، به خروج سریع تر آن کمک می‌کند.
همچنین گیاه اسفرزه موجود در شربت لاکساپلاس باریج نیز در افزایش وزن مدفوع و افزایش حرکات روده تاثیر مثبتی داشته و زمان خروج مدفوع را کاهش می‌دهد.
عصاره گل بنفشه نیز در تحریک و افزایش حرکات روده نقش دارد.
شربت لاکساپلاس باریج برای درمان یبوست شدید کودکان ۶ ماه به بالا مناسب است. نحوه مصرف این محصول برای کودکان به صورت زیر است:
- کودکان ۶ ماه تا ۲ سال: ۲/۵ میلیلیتر، ۴ بار در روز
- کودکان بزرگتر از ۲ سال: ۲/۵ تا ۵ میلیلیتر، ۳ بار در روز
شربت انجیر فیژیلاکس نیاک
شربت فیژیلاکس که محصولی از شرکت داروسازی نیاک است، یکی دیگر از موثرترین انواع شربت برای یبوست شدید کودکان محسوب می‌شود. این محصول کاملا گیاهی، حاوی انجیر است که یکی از بهترین میوه‌ها برای تمیز کردن روده و از بین بردن یبوست به شمار می‌رود.
ترکیبات شربت انجیر فیژیلاکس، شامل انجیر، فلوس، سپستان، روغن بادام شیرین، ترنجبین، مویز و عسل میباشد که همگی از نظر طب سنتی دارای خواص بی‌شماری در زمینه گوارش هستند.
انجیر حاوی فیبر فراوان، موسیلاژ و ترکیبات قندی است که به افزایش حجم دفع کمک می‌کند و در نتیجه تکرار یبوست را کاهش می‌دهد.
ترنجبین ماده‌ای شیرین است که به صورت شبنم بر روی گیاه خارشتر می‌نشیند و طبق طب سنتی، طبعی گرم و ترم دارد. این ماده دارای خاصیت محرک روده است که برای اجابت مزاج و ملین مفید میباشد. ترنجبین گاهی جهت شیرین کردن جوشانده‌های گیاهی نیز استفاده می‌شود که معمولاً اگر به همراه فلوس استفاده شود خاصیت عفونت‌زدایی دارد.
سپستان که در شربت انجیر فیژیلاکس وجود دارد، از نظر طب سنتی ایران دارای طبع معتدل و کمی سرد است و برای هضم بهتر غذا استفاده می‌شود. این گیاه دارای خاصیت ملینی میباشد.
شربت فیژیلاکس برای کودکان بالای دو سال مناسب است. مقدار مصرف شربت انجیر فیژیلاکس، در صورتی که پزشک دستور مصرفی ارائه نکرده باشد، به شکل ۱۰ میلی لیتر یک یا دو بار در روز میباشد.
راهکارهای دیگر درمان یبوست شدید کودکان
بسیاری از والدین و سرپرستان نمی‌دانند دقیقاً با چه راه حلی یبوست کودکان را برطرف کنند و گاهی با انجام اقدامات اشتباه، این عارضه را در کودک خود تشدید می‌کنند و یا ناخواسته به کودک آسیب می‌رسانند. مثلا تحت فشار قرار دادن کودک برای دستشویی رفتن و دفع مدفوع می‌تواند بیشتر باعث استرس کودک شده و یبوست او را شدیدتر کند. در ادامه، راهکارهای درمانی یبوست کودک در خانه را معرفی می‌کنیم که می‌تواند در رفع یبوست شدید کودکان موثر باشد.
راهکارهای رفع یبوست نوزاد زیر ۶ ماه
- کودک را به حمام آب گرم ببرید تا روده‌هایش آرام شوند.
- نوزاد را به پشت بخوابانید و پاهای او را به آرامی به صورت دوچرخه، ورزش دهید.
- ایجاد تغییرات در رژیم غذایی مادر شیرده، می‌تواند روی عملکرد گوارشی نوزاد تاثیرگذار باشد. بنابراین با سعی و خطا (مثلا حذف لبنیات از غذای مادر) می‌توان به تغییر موثر در درمان یبوست کودک پی برد.
- برای کودکانی که ۲ تا ۴ ماهگی خود را پشت سر گذاشته‌اند، گاهی مقدار کمی آبمیوه برای درمان فوری یبوست می‌تواند گزینه مناسبی باشد. گرچه اگر برای اولین بار است که به کودک خود آبمیوه می‌دهید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
درمان یبوست شدید کودک بالای ۶ ماه
به طور کلی بهتر است کودک به یک روتین برای دفع و دستشویی رفتن عادت کند. برای درمان یبوست کودک بالای ۶ ماه می‌توانید راهکارهای زیر را در نظر بگیرید:
- مصرف میوه‌های سرشار از فیبر و آب به رفع یبوست شدید کودک کمک می‌کنند. میوه‌هایی که برای یبوست مفید هستند شامل آلو بخارا، سیب، انگور و توت فرنگی می‌شود. غذاهای سرشار از فیبر دیگر عبارتند از: غلات کامل، سبزیجات و لوبیای پخته. همچنین پوره نخود فرنگی نیز می‌تواند انتخاب موثری باشد.
- کودک خود را به حمام آب گرم ببرید؛ این کار به عضلات شکم کودک کمک می‌کند تا آرام شده و روده‌ها برای دفع تحریک شوند.
- کودکتان را به فعالیت وادارید.
- به آرامی شکم کودک را به صورت دایره وار ماساژ دهید. (شروع از ناف به صورت ساعت گرد)
- در کنار غذاهای دیگر کودک، به مقدار کمی آبمیوه خالص سیب یا گلابی بدهید، زیرا سوربیتول درون این آبمیوه‌ها به عنوان ملین های طبیعی عمل می‌کنند.
- اگر کودک شما حداقل ۶ ماه دارد، می‌توانید برای درمان یبوست او ۴ تا ۶ قاشق آب بدهید. آب خوردن به کودک شما کمک می‌کند تا مدفوع نرم تری داشته باشد.
جمع بندی
در این مقاله دلایل و علائم یبوست در کودکان را توضیح دادیم. سپس موثرترین ملین های رایج را که در انواع شربت برای یبوست شدید کودکان استفاده می‌شوند، معرفی کردیم. در ادامه، سه نمونه از بهترین شربت های گیاهی برای رفع یبوست در کودکان را شناختید. توصیه می‌کنیم در درمان یبوست کودک خود، به راهکارهای غیر دارویی نیز توجه ویژه‌ای داشته باشید و در صورتی که راهکارها کارساز نبود و در شرایطی که در ابتدای متن گفته شد، خود درمانی را متوقف کرده و به پزشک مراجعه کنید.
همچنین اگر می‌خواهید داروی ملین گیاهی برای کودک خود تهیه کنید، از مراکز معتبر مانند داروخانه آنلاین مفیدطب خریداری نمایید. در مفیدطب همه محصولات دارای مجوز از سازمان غذا و دارو هستند و برچسب اصالت دارند. برای مشاهده و خرید انواع دارو گیاهی برای یبوست کودکان، به لینک زیر مراجعه کنید.
مشاهده و خرید داروهای گیاهی برای یبوست کودکان
سوالات متداول
شربت انجیر برای یبوست کودکان مفید است؟
یکی از موثرترین ترکیبات برای رفع یبوست کودکان، انجیر است. این میوه سرشار از فیبر بوده و به دفع راحت تر مدفوع از روده‌ها کمک می‌کند. چندی از بهترین شربت های یبوست کودکان از این میوه در ترکیبات خود بهره می‌برند. یکی از این محصولات، شربت انجیر فیژیلاکس نیاک است که از طریق داروخانه اینترنتی مفیدطب هم قابل خریداری است.
راه های جلوگیری از یبوست در کودکان چیست؟
بهتر است کودک به یک روتین برای دفع و دستشویی رفتن عادت کند و دفع منظم داشته باشد. داشتن رژیم غذایی سرشار از فیبر، میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل در پیشگیری از یبوست در کودکان نقش ویژه‌ای دارد. مصرف آب و تحرک کافی نیز برای عدم ابتلا به یبوست مهم است.
