آهن یکی از مواد معدنی حیاتی برای سلامت انسان است. همه سلول‌های بدن انسان حاوی آهن هستند، اما این ماده معدنی بیشتر در گلبول‌های قرمز خون وجود دارد. فواید کنترل سطح آهن در بدن شامل از بین بردن خستگی و بسیاری از دلایل ایجاد آن است. همچنین آهن نقشی حیاتی در عملکرد سیستم ایمنی بدن، درمان کم‌خونی، افزایش هموگلوبین و غیره دارد. در این مقاله از مجله سلامت مفید طب به بررسی خواص آهن برای بدن می‌پردازیم.
اوردوز آهن مسئله‌ای نادر است. بیشتر مواقع، اگر مقدار آهنی که در بدن وجود دارد بیش از حد مورد نیاز باشد، بدن آن را برای استفاده در آینده ذخیره می‌کند. بیشتر افراد، همه آهن مورد نیاز خود را از طریق غذا دریافت می‌کنند. اما ممکن است در صورت وجود برخی از بیماری‌ها یا مشکلات استفاده از مکمل‌های آهن لازم باشد.
خواص آهن برای بدن
در ادامه به خواص آهن برای بدن می‌پردازیم و اهمیت این ماده معدنی ضروری و نقش آن را بررسی می‌کنیم.
آهن برای درمان کم خونی
آهن برای درمان کم‌خونی مفید است. کم خونی هنگامی اتفاق می‌افتد که هموگلوبین کمتر از محدوده نرمال باشد. علائم کم‌خونی شامل خستگی، سرگیجه، تنگی نفس، ضربان قلب بالا و احساس کلی بیماری و ضعف است.
شما می‌توانید برای تهیه قرص فیت آیرون خبث الحدید نیاک (آیرون پلاس سابق) که برای درمان کم خونی ناشی از فقر آهن و اسید فولیک تولید شده است، از طریق سایت داروخانه آنلاین مفید طب روی دکمه زیر کلیک کنید:
آهن برای افزایش هموگلوبین
عملکرد اصلی آهن تشکیل هموگلوبین است. هموگلوبین یک پروتئین گلبول قرمز است که نقش اصلی آن انتقال اکسیژن در خون میباشد. داشتن هموگلوبین اضافه مهم است زیرا انسان از راه‌های زیادی از جمله جراحت، خون از دست می‌دهد.
زنان هر ماه در دوران قاعدگی خون از دست می‌دهند. قاعدگی یکی از دلایلی است که باعث می‌شود احتمال ابتلا به کم‌خونی در زنان بیشتر باشد.
آهن برای کاهش خستگی
آهن می‌تواند به کنترل خستگی بدون توضیح در زنان و مردان کمک کند. میزان پایین آهن حتی در افرادی که مبتلا به کم‌خونی نیستند می‌تواند سطح انرژی را کاهش دهد. این مسئله مخصوصا در زنانی که در سنین باروری هستند، متداول است.
خستگی ناشی از کمبود آهن شامل مواردی بیش از احساس خواب آلودگی در حد معمول است. این کمبود موجب خستگی‌ای می‌شود که در برنامه روزانه فرد اختلال ایجاد می‌کند و ممکن است فعالیت‌های مختلف برای فرد، خسته کننده و کمتر لذت بخش باشند.
خستگی افراد با میزان پایین آهن، چندین هفته یا بیشتر طول می‌کشد. غذاهای غنی از آهن و مکمل‌ها می‌توانند به افزایش سطح آهن و از بین بردن احساس خستگی کمک کنند. پختن غذا در ظروف چدنی نیز می‌تواند آهن دریافتی را افزایش دهد.
آهن برای بهبود استقامت عضلات
متابولیسم ماهیچه‌ای و آهن پایین با هم ارتباط دارند. سطح کافی آهن به تامین اکسیژن لازم برای انقباض و استقامت عضلات کمک می‌کند. ضعف عضلات یکی از متداول‌ترین نشانه‌های کم‌خونی است. همچنین میزان کم آهن باعث می‌شود ماهیچه‌ها به آسانی خسته شوند.
کمبود آهن بافت‌های عضلانی را ملتهب می‌کند و باعث درد می‌شود. هموگلوبین غنی از آهن به کاهش درد کمک می‌کند زیرا بافت‌های آسیب دیده را ترمیم می‌نماید.
آهن برای بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن
یکی دیگر از خواص آهن برای بدن، کمک به عملکرد سیستم ایمنی است. این ماده معدنی مهم، هموگلوبین را تقویت می‌کند. هموگلوبین اکسیژن را به سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌های آسیب دیده می‌رساند و برای توانایی بدن در مقابله با بیماری‌ها و عفونت‌ها ضروری است. بنابراین، کم بودن آهن بدن می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی و روند بهبودی را مختل کند.
آهن برای بهبود تمرکز
یکی دیگر از خواص آهن برای بدن کمک به تمرکز است. تحقیقات نشان می‌دهد که سطوح شناختی با کمبود آهن افت می‌کند. تقریبا بلافاصله بعد از کاهش سطح آهن در خون، تمرکز و توجه تحت تاثیر قرار می‌گیرند. بازگرداندن سطح آهن به میزان نرمال، می‌تواند تمرکز را بهبود بخشد و عملکرد شناختی را ارتقا دهد.
آهن برای کاهش کبودی
افرادی که به راحتی کبود می‌شوند، ممکن است دچار کمبود آهن باشند؛ زیرا هموگلوبین بر تولید و عملکرد پلاکت‌ها (که انعقاد خون را کنترل می‌کنند) اثر میگذارد. کبودی مکرر نشانه این است که انعقاد خون داخلی آن‌طور که باید عمل نمی‌کند. اگر میزان پایین آهن دلیل کبودی مکرر باشد، مکمل‌های آهن می‌توانند مفید باشند.
آهن برای بهبود کیفیت خواب
تحقیقات منتشر شده در سال ۲۰۱۵، نشان می‌دهد بین ذخیره پایین آهن و مشکلات خواب از جمله خواب نا آرام، آپنه خواب و بی‌خوابی ارتباطی وجود دارد.
تحقیقات در سال ۲۰۰۷، نشان داد که خواب نا آرام در کودکان مبتلا به اوتیسم، می‌تواند با آهن درمانی بهبود یابد.
آهن برای بارداری سالم
در دوران بارداری، حجم خون و گلبول‌های قرمز به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد تا اکسیژن و مواد مغذی را برای جنین در حال رشد تامین نماید. در نتیجه نیاز به آهن نیز بیشتر می‌شود.
با وجود اینکه معمولا بدن جذب آهن را در دوران بارداری به حداکثر می‌رساند، عدم دریافت آهن کافی یا وجود عوامل تاثیرگذار بر نحوه جذب آهن، می‌توانند منجر به کمبود آهن شوند.
مصرف کم آهن در دوران بارداری، خطر زایمان زودرس و وزن کم نوزاد در هنگام تولد را افزایش می‌دهد و همچنین احتمال ذخیره آهن کم و اختلال در رشد شناختی و رفتاری نوزاد را افزایش می‌دهد. زنان باردار با میزان آهن پایین ممکن است بیستر مستعد عفونت باشند؛ زیرا آهن برای سیستم ایمنی نیز اهمیت دارد.
می‌دانیم که مکمل‌های آهن برای زنان باردار مبتلا به کمبود آهن لازم هستند. با این حال، تحقیقات درباره امکان توصیه آهن اضافه به همه زنان باردار (حتی آن‌هایی که سطح آهن طبیعی دارند) ادامه دارد.
عوارض جانبی احتمالی آهن
ناراحتی معده شایع‌ترین عارضه جانبی مکمل‌های آهن است. یکی دیگر از متداول‌ترین عوارض جانبی برخی از اشکال آهن یبوست است. خطر سرریز آهن (iron overload) در رژیم غذایی در بیشتر بزرگسالان سالم، کم است. افراد مبتلا به برخی از اختلالات ژنتیکی، در صورتی که شرایطشان باعث شود آهن بیشتری از غذا جذب کنند، در معرض خطر سرریز آهن قرار دارند.
سرریز آهن، می‌تواند باعث تجمع آهن در کبد و سایر اندام‌ها و نیز ایجاد رادیکال‌های آزاد شود که به سلول‌ها و بافت‌ها آسیب می‌رسانند. این مسئله ریسک برخی از سرطان‌ها را افزایش می‌دهد.
مصرف دوزهای بالای مکمل‌های آهن می‌تواند باعث تهوع، استفراغ و دل درد شود. موارد بسیار نادری از اوردوز آهن وجود دارد که باعث خون‌ریزی داخلی، تشنج، کما و حتی مرگ می‌شود.
مکمل‌های آهن می‌توانند اثر برخی از داروها از جمله داروهای درمان سندرم پای بی‌قرار و داروهای مشکلات تیروئید را کاهش دهند. داروهای بیماری رفلاکس معده می‌توانند میزان جذب آهن از غذا و مکمل را کاهش دهند. بنابراین باید قبل از مصرف مکمل آهن، مخصوصا اگر دارو مصرف می‌کنید، با پزشک مشورت نمایید.
میزان آهن مورد نیاز بدن
میزان روزانه توصیه شده برای آهن عنصری (elemental iron)، بستگی به سن و جنسیت فرد دارد. همچنین گیاهخواران به میزان متفاوتی آهن نیاز دارند.
نوزادان:
- نوزادان ۰ تا ۶ ماهه: ۰.۲۷ میلی‌گرم
- نوزادان ۷ تا ۱۲ ماهه: ۱۱ میلی‌گرم
کودکان:
- کودکان ۱ تا ۳ ساله: ۷ میلی‌گرم
- کودکان ۴ تا ۸ ساله ۱۰ میلی‌گرم
مردان:
- ۹ تا ۱۳ ساله: ۸ میلی‌گرم
- ۱۴ تا ۱۸ ساله: ۱۱ میلی‌گرم
- ۱۹ ساله و بیشتر: ۸ میلی‌گرم
زنان:
- ۹ تا ۱۳ ساله: ۸ میلی‌گرم
- ۱۴ تا ۱۸ ساله: ۱۵ میلی‌گرم
- ۱۹ تا ۵۰ ساله: ۱۸ میلی‌گرم
- ۵۱ ساله و بیشتر: ۸ میلی‌گرم
- در دوران بارداری: ۲۷ میلی‌گرم
- ۱۴ تا ۱۸ ساله در دوران شیردهی: ۱۰ میلی‌گرم
- بیشتر از ۱۹ ساله در دوران شیردهی: ۹ میلی‌گرم
مکمل‌های آهن می‌توانند برای افرادی که به سختی از رژیم غذایی خود آهن کافی دریافت می‌کنند (مانند گیاهخواران) مفید باشد. بهتر است سعی کنید با حذف یا کاهش عواملی که مانع جذب آهن می‌شوند و مصرف غذاهای غنی از آهن، آهن مورد نیاز خود را از طریق غذا دریافت کنید. چرا که بسیاری از غذاهای غنی از آهن حاوی مواد مغذی مفید دیگری نیز هستند که در کنار هم باعث بهبود سلامت عمومی می‌شوند.
جمع‌بندی
در این مقاله از مجله سلامت مفید طب به خواص آهن برای بدن پرداختیم. آهن یک ماده معدنی ضروری برای بدن است و تنظیم سطح آن برای کاهش خستگی، درمان کم‌خونی، تقویت سیستم ایمنی و موارد بسیار دیگری مهم است.
با این وجود، به خاطر داشته باشید که اگر کمبود آهن ندارید از مکمل‌های آهن استفاده نکنید. اگر احساس می‌کنید دچار کمبود آهن هستید، بهتر است با پزشک خود مشورت نمایید؛ زیرا ممکن است علائم شما مربوط به مشکلی غیر از کمبود آهن باشد.
شما می‌توانید برای تهیه قرص eisen plus یوروویتال (کمک به خون‌سازی) از طریق سایت داروخانه آنلاین مفید طب (دکتر اصیلی) روی دکمه زیر کلیک کنید:
منابع: سایت‌های verywellhealth و MedicalNewsToday
توجه: مقالات مرتبط با پزشکی و سلامت داروخانه مفید طب از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده‌اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند، بنابراین توصیه درمانی و پزشکی محسوب نمی‌شوند. در صورتی که مشکل پزشکی دارید، لازم است تا برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید.
