حدود ۵۰ درصد مردها و زن‌ها مخصوصا بعد از سن ۵۰ سالگی مبتلا به انواع ریزش مو می‌شوند. درست است که مو برای انسان برخلاف سایر پستانداران نقش عملکردی چندانی ندارد، با این حال هیچ کس دلش نمی‌خواهد ببیند دم اسبی که می‌‌بندد روز به روز کم حجم‌تر می‌شود و یا پوست سرش از بین موها دیده می‌شود.
در این مقاله از مجله سلامت مفید طب دکتر ضحا مرتضوی به طور جامع به بررسی علل ریزش مو و روش‌های درمان آن در طب سنتی و مدرن می‌پردازند. شما می‌توانید در پایان هر بخش ویدیو مربوط به توضیحات را نیز مشاهده کنید. در ادامه می‌خوانید:
چرخه رشد و ریزش مو
هر مو در انسان یک چرخه از رشد و زندگی دارد، مرحله اول مرحله آناژن است که در این مرحله مو رشد و نمو پیدا می‌کند و بلند می‌شود. مراحل بعدی که کاتاژن و تلوژن می‌باشند، مو آماده افتادن می‌شود. مرحله اول ممکن است دو تا ۶ سال طول بکشد. مرحله کاتاژن حدود چند هفته و مرحله تلوژن از ۳ تا ۴ ماه ممکن است ادامه پیدا کند، بعد از این زمان مو آماده افتادن می‌شود.
برخی از مشکلاتی که ممکن است برای مو و چرخه طبیعی آن اتفاق بیافتد، مثل کم رنگ شدن، تغییر رنگ، سفید شدن مو، عفونت‌های قارچی، شوره و بدتر از همه ریزش مو و کچلی است.
چگونه بفهمیم ریزش مو طبیعی است؟
در چه صورتی ما می‌توانیم میزان مو که ریزش دارند را ریزش موی تلقی کنیم که احتیاج به درمان دارد؟ زمانی که در روز بیشتر از ۱۰۰ عدد مو که ته آن پیاز مو هم دیده می‌شود و یا کمتر از این عدد که پیاز مو در آن دیده نمی‌شود بریزد که انگار از وسط مو قیچی شده، معمولا ما نشانه بیماری زمینه‌ای در نظر می‌گیریم و یا مواردی که به هر حال احتیاج به درمان دارد.
علت ریزش مو
پزشکان و متخصصان در مواجهه با کسانی که برای رفع مشکل ریزش مو به آن‌ها مراجعه می‌کنند، عامل‌های مختلف ریزش و میزان شیوع مشکل را در نظر می‌گیرند.
ریزش مو آندروژنیک
شایع‌ترین علت ریزش مو ریزش مو آندروژنیک است که با افزایش سن بروز پیدا می‌کند. این نوع ریزش الگو خاصی در مردها و زن‌ها دارد. در مردها رستنگاه مو به عقب می‌رود و دو سر مو ممکن است که خالی شود اما تاج سر بدون تغییر باقی بماند. در خانم‌ها معمولا این نوع ریزش در وسط سر و تاج سر اتفاق می‌افتد.
اگر علائم دیگری مانند خارش، قرمزی، التهاب پوست سر دارید و یا ریزش مو خیلی ناگهانی برایتان اتفاق افتاده باشد و یا سابقه مصرف داروی خاصی را داشته باشید، ممکن است علت آندروژنیک نباشد.
متاسفانه ریزش مو آندروژنیک دائمی است و تنها کاری که پزشکان می‌توانند برای شما انجام دهند، جلوگیری از ریزش بیشتر موها است.
علت‌های دیگر ریزش مو که نسبتا شایع هستند شامل:
- ریزش مو بعد از زایمان
- استرس‌های جسمی یا روحی
- کمبود ریز مغذی‌ها
- مصرف داروهای خاص
داروهای که باعث ریزش مو می‌شوند
از جمله داروهایی که ممکن است باعث ریزش مو شوند، اغلب داروهای ضد سرطان هستند. تقریبا صدرصد افرادی که این داروها را مصرف می‌کنند موهای خود را از دست خواهند داد.
همچنین داروهای ضد انعقاد ممکن است در ۵۰ درصد از افرادی که آن‌ها را مصرف می‌کنند باعث ریزش مو شوند. اینترفرون‌ها و لیتیوم نیز می‌تواند این عارضه را داشته باشند، مخصوصا داروهای ضد تشنجی مثل والپروات سدیم. داروهای ضدبارداری نیز بعد از گذشت حدود ۲ یا ۳ ماه از قطع مصرف، ممکن است موجب ریزش موها شوند.
استرس‌های فیزیکی
جراحی‌های سنگین و کاهش وزن در مدت کم با محدودیت‌های رژیم غذایی (مخصوصا پروتئین)، از جمله مشکلات فیزیکی تلقی می‌شوند که ممکن است باعث ریزش مو ناگهانی شوند. در این نوع ریزش که با کم حجم شدن مو در تمامی سر همراه است، گاهی اوقات چند سال طول می‌کشد تا موها به حالت اولیه خود بازگردند.
برخی از دلایل ریزش مو که شیوع کمتری دارند
در ادامه چند مورد دیگر از علل ریزش مو را بررسی خواهیم کرد که شیوع نسبتا کمتری دارند:
ریزش مو سکه‌ای
این نوع ریزش یک بیماری خود ایمنی در نظر گرفته می‌شود که در آن به علل ناشناخته‌ای بدن فولیکول‌های مو را بیگانه تلقی کرده و به آن‌ها حمله می‌کند. این باعث می‌شود مو به صورت دایره‌ای در جاهای مختلف سر بریزد. گاهی اوقات ریزش مو سکه‌ای خود به خود درمان می‌شود، اما بهتر است که برای درمان به دکتر مراجعه نمایید.
ریزش مو هورمونی
شرایطی مانند یائسگی که باعث بالا پایین شدن هورمون‌های زنانه می‌شود یا اختلالات تیروئید می‌تواند شما را دچار ریزش مو یا کاهش کیفیت و ضخامت مو کند.
موارد نادر ریزش مو
نادرترین موارد در ریزش مو انواع آکنه‌های کیستیک، غیر کیستیک و انواع عفونت‌های قارچی میباشد که ممکن است پوست سر را درگیر کند. یا نوعی از ریزش که به علت کشش مو اتفاق می‌افتد. زمانی که موها را با کش محکم بالا می‌بندیم و یا زمان بافت محکم می‌کشیم، این کشش ممکن است در دراز مدت باعث از دست رفتن موها شود.
در این مواردی که گفته شد، غیر از ریزش مو آندروژنیک و عفونت‌ها معمولا مدتی پس از برطرف شدن و حذف عامل شروع کننده موها حالت اولیه خود را به دست خواهند آورد.
در چه مواردی برای درمان ریزش مو باید به پزشک متخصص مراجعه کرد؟
در چه صورت توصیه می‌شود تا برای رفع ریزش مو خود درمانی نکنیم و خودسرانه مکمل‌های تقویت مو مصرف نکنیم؟ چنانچه زیر ۱۸ سال هستید، اگر آنمی فقر آهن و یا علائم اختلالات تیروئید را دارید بهتر است که حتما به پزشک مراجعه کنید.
نوع دیگری از ریزش مو وجود دارد، که به آن اسکارین گفته می‌شود، حالتی است که یک مدل بیماری و التهاب می‌شود که پوست سر تغییر شکل پیدا کرده و فولیکول‌های مو از بین روند. در این مورد که نادر است هم باید به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنید.
راهکارهای درمان ریزش مو
اما در مواردی که ریزش مو نیاز به پیگیری و درمان دارد چه باید کرد؟ بخشی از درمان این مشکل رایج، درمان با داروها است، مخصوصا برای ریزش مو آندروژنیک تنها دو دارو تایید شده وجود دارد از جمله ماینوکسیدیل و فیناستراید که باید با تجویز پزشک مصرف شود.
غیر از درمان‌های دارویی چه راهکارهایی برای پیشگیری و کاهش ریزش مو وجود دارد؟ بخش دیگری که می‌تواند در درمان این مشکل به ما کمک کند، رفتار و مراقبت ما از مو است. مخصوصا در مورد خانم‌های که دائما در حال رنگ، دکلره، اتو کشیدن، کراتین و سشوار کردن بعد از حمام هستند.
سعی کنید زمانی که مو مرطوب است آن را شانه نکنید. از شانه غیرپلاستیکی استفاده کنید. موهای خود را محکم نبندید و سعی کنید مو را آزاد بگذارید. دریافت آفتاب روزانه را داشته باشید و همچنین بهتر است هر ۶ تا ۸ ماه بخشی از مو را که آسیب دیده است و موخوره دارد را کوتاه کنید. و در آخر، سعی کنید با استفاده از ماسک موها و سایر فراورده‌های مراقبتی، رطوبت موها را حفظ کنید.
درمان ریزش مو در طب سنتی
توصیه های مختلفی برای درمان ریزش مو در طب سنتی وجود دارد. استادان طب سنتی و کتب معتبر در این زمینه، مو را عضوی در بدن می‌دانند که طبیعت آبی و خاکی دارد، به همین خاطر مصرف ترکیبات و موادی که ماهیت خاکی دارند، مانند آجیل، سیب، گلابی، بادمجان و… را برای تقویت مو توصیه می‌کنند.
در طب سنتی گفته می‌شود خانم‌های که طبع سرد دارند یا خوابشان سنگین است، و یا بعد از خواب احساس می‌کنند که خلط در پشت گلو دارند برای جلوگیری از ریزش مو موقع خواب سر و موهایشان را با پارچه‌ای نازک ببندند.
غلبه سودا یا صفرا در فرد می‌تواند باعث ریزش مو شود. افرادی که موی نازک دارند و همچنین پوست سرشان خشک است بهتر است از مواد با طبیعت گرم و خشک پرهیز کنند، شیرینی جات و غذاهای سرخ کردنی کمتر بخورند.
همچنین افرادی که پوست سر چرب و موهای خشکی دارند، باید حداقل روزانه ۸ لیوان آب مصرف نموده و مصرف میوه و سبزیجات خود را افزایش دهند.
در طب سنتی به افرادی که ریزش به علت چربی موی سر دارند توصیه شده است مو شویی داشته باشند. به این صورت که روزی ۳ بار، هر بار ۵ دقیقه با آب ولرم موها را شسته و ماساژ دهند. این عمل را به مدت ۳ هفته تکرار کنند و برای شست و شو از صابون و شامپو استفاده نکنند.
روغن‌های طبیعی برای ریزش مو
استفاده از روغن‌های طبیعی و گیاهی به صورت موضعی می‌تواند برای درمان ریزش مو بسیار موثر باشد. برای این منظور می‌توانید قبل از حمام موها را با روغن‌هایی مثل روغن سیاه‌دانه، نارگیل، زیتون و بادام ماساژ دهید. همچنین می‌توانید شب روغن‌ها را گرم کرده و به روی پوست سر بریزد و ماساژ دهید، سپس با حوله آن را ببندید و صبح آن را بشویید. روغن‌های گیاهی می‌توانند باعث ضخامت بیشتر مو و جلوگیری از ریزش آن شوند.
مشکلات گوارشی و ریزش مو
استادان طب سنتی معتقدند که یبوست یا اسهال می‌تواند باعث عوارض جانبی بسیاری از جمله ریزش مو شود. اگر دچار یبوست هستید و می‌خواهید از طب سنتی برای رفع آن کمک بگیرید، می‌توانید از گیاهان ملین مثل سنا، انجیر و زرد آلو استفاده کنید. توچه داشته باشید اگر به اسهال مبتلا هستید، نباید از این گیاهان استفاده کنید.
رفع استرس، خستگی و بیخوابی
اضطراب، خستگی و بیخوابی عوامل دیگری هستند که طب سنتی آن‌ها در ریزش مو موثر می‌داند. فرآورده‌های گیاهی که برای برطرف کردن این مشکلات توصیه می‌شوند سنبل الطیب، اسطوخودوس، بادرنجبویه، گل ساعتی و… می‌باشند. این گیاهان می‌توانند استرس، احساس خستگی و بیخوابی را رفع کنند.
اصلاح رژیم غذایی
رژیم غذایی کامل عامل بسیار موثری در جلوگیری از ریزش مو است. در طب سنتی توصیه شده است افرادی که موهای ضعیفی دارند، روزی ۲۰ تا ۳۰ عدد مویز و روزانه ۳ استکان آب هویج مصرف کنید. بادام، حریره بادام و شیره بادام نیز جزو خوراکی‌های موثر در تقوین مو می‌باشند. همچنین مصرف غذاهای حاوی آهن، زینک و پروتئین مانند گوشت گاو، اسفناج آبپز، سبزی، قارچ و میوه‌های خشک مثل زردآلو می‌تواند به درمان این مشکل کمک کند.
انتخاب محصول مناسب برای تقویت مو
پیش از هرچیز توجه داشته باشید وقتی رژیم، فراورده و یا محصولی ادعای درمان فوری، قطعی و بدون بازگشتن دارد، باید به آن شک کرد، نه تنها در زمینه ریزش مو، بلکه در تمام موارد دیگر، چرا که هیچ قطعیتی از نظر علمی قابل اعتماد نیست.
اشکال دارویی مختلف برای رفع ریزش مو
اشکال دارویی مختلفی برای تقویت مو و جلوگیری ار ریزش آن وجود دارند از جمله پودرها، قرص‌ها و یا کپسول‌ها. برخی از محصولات در این زمینه هم به صورت موضعی می‌باشند.
محصولات تقویت مو حاوی ریزمغذی‌ها
یکی از علت‌های شایعی که ممکن است باعث ریزش مو شود، به غیر از علت‌های ژنتیکی یا علت‌های که به خاطر بیماری‌های زمینه‌ای به وجود می‌آیند، کمبود ریز مغذی‌ها در بدن است. معمولا در چنین مواردی مکمل‌های حاوی املاح و ویتامین‌ها (مثل زینک، آهن، ویتامین گروه B، ویتامین آ و ویتامین سی) می‌توانند کمک کننده باشند.
نکته مهم در مصرف مکمل‌های پوست و مو که املاح و ویتامین دارند این است که اثربخشی آن ها در مواردی که فرد کمبود ندارد کمی مورد تردید است. بهترین راه برای اطلاع از اینکه آیا کمبود ریزمغذی‌ها باعث ریزش مو شده است یا خیر، انجام آزمایش است.
اگر می‌خواهید بدون آزمایش مصرف را شروع کنید، سعی کنید حتما با داروساز یا پزشک مشورت کنید و از دوز روزانه توصیه شده بیشتر مصرف نکنید. به ویژه در مورد ویتامین‌های محلول در چربی مانند: ویتامین‌های A ،E، K ،D به علت اینکه می‌توانند در بافت ها تجمع پیدا کنند، ممکن شما در صورت مصرف بیش از حد شما را دچار مسمومیت کند.
اغلب محصولات مکمل برای پوست و مو حاوی انواع املاح و ویتامین‌هایی می‌باشند که وجود آن‌ها برای حفظ سلامت مو ضروری است. این داروها در پیشگیری از ریزش مو در مواردی مثل کمبود زینک یا کمبود آهن مفید است و بیشتر در درمان ریزش مو ناشی از کمبود ریزمغذی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مکمل‌های پوست و مو حاوی ترکیبات گیاهی
فرآورده‌های دیگری برای تقویت پوست و مو وجود دارند که در کنار این املاح و ویتامین‌ها از گیاهانی استفاده کرده‌اند که اثر بخشی آن ها بر روی افزایش رشد مو، بهبود سلامت مو و کاهش ریزش مو ثابت شده است. گیاهانی چون جینکگو، شیرین بیان، آلورا و جنسینگ از جمله این گیاهان موثر در این زمینه هستند.
سخن پایانی
ریزش مو مشکلی شایع در میان زنان و مردان است که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. رفع این مشکل گاهی بسیار ساده و با مصرف مکمل‌های تقویت مو ممکن است، گاهی نیز برای درمان آن مراجعه به پزشک متخصص الزامی میباشد. در بازار دارویی ایران محصولات مختلفی برای درمان ریزش مو وجود دارند که از محبوب‌ترین و موثر‌ترین آن‌ها می‌توان به قرص بیوتین هلث اید، قرص سیستین ب۶ زینک رازک و قرص المان سیمرغ اشاره کرد.
برخی دیگر از انواع این مکمل‌ها از ترکیبات گیاهی موثر نیز برای درمان ریزش مو بهره گرفته‌اند. مکمل پوست و مو سندروس و کپسول اکوگان از جمله این محصولات می‌باشند. شما می‌توانید برای آشنایی بیشتر با این محصولات و خرید اینترنتی آن‌ها به داروخانه آنلاین مفید طب مراجعه کنید.
1 دیدگاه دربارهٔ «مهم‌ترین نکاتی که باید در مورد ریزش مو بدانید»
یعنی هرکاری که میکنیم و هر چیزی میخوریم به ریزش مو هم ربط داره. چقدر عالی بود