شاید درباره فواید پروبیوتیک‌ها برای سلامتی چیزهایی شنیده باشید و برایتان سوال باشد که پروبیوتیک چیست. پروبیوتیک‌ها باکتری‌ها و مخمرهای زنده‌ای هستند که می‌توانند برای سلامتی مفید باشند. این باکتری‌ها در دستگاه گوارش انسان و همچنین در برخی از غذاها و مکمل‌ها وجود دارند. در این مقاله از مجله سلامت مفید طب به معرفی فواید پروبیوتیک‌ها، منابع غذایی پروبیوتیک‌ها و همچنین توضیح تفاوت پروبیوتیک و پریبیوتیک می‌پردازیم. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
پروبیوتیک چیست
احتمالا قبل از آشنایی با فواید پروبیوتیک‌ها مایلید بدانید پروبیوتیک چیست. پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که در بسیاری از قسمت‌های بدن وجود دارند. با این حال، اکثر افراد این باکتری‌ها را تا حد زیادی مرتبط با معده و روده می‌دانند. این میکروارگانیسم‌های زنده در برخی از غذاهای تخمیر شده و مکمل‌ها نیز موجود هستند.
با افزایش شواهد درباره ارتباط بین میکروبیوم روده (فلور میکروبی روده) و سلامت عمومی بدن، علاقه به پروبیوتیک‌ها هم در حال افزایش است.
افراد اغلب از پروبیوتیک‌ها با هدف تعادل فلور میکروبی روده استفاده می‌کنند.
سویه‌های زیادی از باکتری‌های پروبیوتیک وجود دارند اما اصلی‌ترین آن‌ها از گروه‌های لاکتوباسیلوس یا بیفیدوباکتریوم هستند.
تفاوت پروبیوتیک و پریبیوتیک
برای دانستن تفاوت پروبیوتیک و پریبیوتیک لازم است با تعریف هر کدام آشنا شویم.
همان‌طور که گفته شد پروبیوتیک‌ها باکتری‌هایی هستند که به‌طور طبیعی در بدن ما زندگی می‌کنند و به روده‌ها برای تجزیه غذا کمک می‌نمایند. می‌توان از پروبیوتیک‌های یکسان یا مشابه با فلور طبیعی بدن، برای کمک به سلامت گوارش استفاده کرد.
در سال‌های اخیر دسته جدیدی از مکمل‌ها به نام پریبیوتیک‌ها معرفی شده‌اند. پریبیوتیک‌ها از کربوهیدرات‌هایی تشکیل شده‌اند که بدن نمی‌تواند آن‌ها را هضم کند. پریبیوتیک‌ها در واقع غذایی برای باکتری‌های پروبیوتیک هستند.
استفاده از پریبیوتیک‌ها و پروبیوتیک‌ها با هم، میکروبیوم درمانی (microbiome therapy) نامیده می‌شود.
لازم به ذکر است برای اینکه پروبیوتیک موثر باشد لزوما نیازی به مصرف پریبیوتیک نیست اما مصرف پریبیوتیک می‌تواند باعث عملکرد موثرتر پروبیوتیک شود.
فواید پروبیوتیک
می‌توان از فواید پروبیوتیک ها برای سلامتی بیشتر استفاده کرد. این موجودات زنده می‌توانند از راه‌های مختلف از جمله موارد زیر برای سلامتی مفید باشند:
- تقویت سلامت میکروبیوم یا فلور میکروبی روده
- بازگرداندن تعادل به فلور میکروبی روده بعد از یک بیماری یا پروسیجر درمانی
- تقویت سیستم ایمنی بدن
همچنین ممکن است پروبیوتیک‌ها برای افراد مبتلا به مشکلات سلامتی مختلف مفید باشند. با این حال برای تشخیص این که دقیقا چه نوع باکتری‌هایی برای چه کسانی سودمند هستند به تحقیقات بیشتری نیاز است.
در ادامه به برخی از فواید پروبیوتیک ها برای حفظ سلامتی می‌پردازیم.
پروبیوتیک و دستگاه گوارش
پروبیوتیک‌ها بر دستگاه گوارش تاثیر می‌گذارند. پروبیوتیک‌ها شامل باکتری های خوب هستند. مصرف این میکروارگانیسم‌های زنده می‌تواند فوایدی برای سلامتی داشته باشد. این فواید ناشی از توانایی پروبیوتیک برای بازگرداندن تعادل به فلور میکروبی روده است.
عدم تعادل در فلور میکروبی روده یعنی افزایش باکتری های بد و ناکافی بودن باکتری های خوب در روده. این مسئله می‌تواند به دلیل بیماری، رژیم غذایی نامناسب، مصرف داروها از جمله آنتی بیوتیک‌ها و غیره اتفاق بیفتد.
این عدم تعادل می‌تواند عواقبی از جمله مشکلات گوارشی، آلرژی، مشکلات مربوط به سلامت روان، چاقی و موارد دیگر داشته باشد.
پروبیوتیک‌ها معمولا در غذاهای تخمیر شده و همچنین به صورت مکمل موجود هستند و مصرف آن‌ها برای بیشتر افراد ایمن است.
شما می‌توانید برای تهیه انواع قرص تقویت معده و گوارش از سایت داروخانه آنلاین مفید طب روی دکمه زیر کلیک کنید:
می‌توانید برای آشنایی با قرص پایلوشات مقاله «معرفی قرص پایلوشات برای زخم معده» را مطالعه نمایید.
پروبیوتیک‌ها برای اسهال
پروبیوتیک‌ها برای اسهال می‌توانند مفید باشند. این میکروارگانیسم‌ها برای توانایی‌شان در پیشگیری از اسهال یا کاهش شدت آن شناخته شده هستند.
اسهال یکی از عوارض جانبی متداول مصرف آنتی بیوتیک‌هاست زیرا آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند بر تعادل باکتری‌های خوب و بد روده تاثیر منفی داشته باشند. چندین مطالعه نشان می‌دهند که مصرف پروبیوتیک با کاهش ریسک اسهال مرتبط با آنتی بیوتیک همراه است. در یک مطالعه، محققان دریافتند که مصرف پروبیوتیک، اسهال مرتبط با آنتی بیوتیک‌ها را تا ۴۲% کاهش می‌دهد.
همچنین پروبیوتیک‌ها می‌توانند به درمان اسهال‌های دیگری که به آنتی بیوتیک‌ها مربوط نیستند نیز کمک کنند.
یک بررسی بزرگ بر روی ۳۵ مطالعه دریافت که گونه‌های مشخصی از پروبیوتیک‌ها می‌توانند مدت اسهال عفونی را به‌طور میانگین ۲۵ ساعت کاهش دهند.
پروبیوتیک‌ها ریسک اسهال مسافران را تا ۸% و ریسک اسهال ناشی از علل دیگر را تا ۵۷% در کودکان و ۲۶% در بزرگسالان کاهش می‌دهند. اثرگذاری پروبیوتیک‌ها بسته به نوع و دوز پروبیوتیک مصرفی متفاوت است.
گونه‌هایی مانند لاکتوباسیلوس رامنوسوس، لاکتوباسیلوس کازئی و مخمر ساکارومایسس بولاردی بیشتر با کاهش خطر اسهال مرتبط هستند.
پروبیوتیک برای سندرم روده تحریک پذیر
شواهدی وجود دارد که پروبیوتیک‌ها ممکن است به درمان سندرم روده تحریک پذیر (IBS) کمک کنند. یک بررسی در سال ۲۰۱۹، نتیجه گیری نمود که یک پروبیوتیک چند سویه (multi-strain probiotic) ممکن است علائم IBS را بهبود بخشد.
یک بررسی دیگر در سال ۲۰۱۹ نشان داد که پروبیوتیک‌ها لزوما همواره به درمان بیماری التهابی روده یا IBD کمک نمی‌کنند؛ به جز احتمالا برای یک نوع از این بیماری به نام کولیت اولسراتیو.
شما می‌توانید برای تهیه قرص دیلیست زیست تخمیر (بهبود اسهال) از سایت داروخانه آنلاین مفید طب روی دکمه زیر کلیک کنید:
این کپسول تأثیر بسیار خوبی در درمان انواع اسهال دارد و در بهبود عفونت هلیکوباکترپیلوری، عفونت کلستریدیوم دیفیسیل، بیماری‌های التهابی مرتبط با روده مثل کرون و کولیت اولسراتیو، سندرم روده تحریک پذیر و همچنین عفونت‌های انگلی مفید است.
در این کپسول از مخمر فعال ساکارومایسس بولاردی نیز استفاده شده است.
پروبیوتیک‌ها برای عفونت
دانشمندان در تست‌های آزمایشگاهی نشان دادند که نوعی باکتری پروبیوتیک (لاکتوباسیلوس پاراکازئی) می‌تواند از روده در مقابل عفونت ناشی از لیستریا که نوعی باکتری مضر است محافظت کند.
یک بررسی در سال ۲۰۱۷، برای این مسئله که پروبیوتیک‌ها می‌توانند به درمان و جلوگیری از عفونت لیستریا کمک کنند، شواهد بیشتری یافت.
پروبیوتیک ها نسبت به درمان استاندارد آنتی بیوتیکی، احتمال کمتری برای بر هم زدن تعادل فلور میکربی روده دارند.
مکمل‌های پروبیوتیک برای کمک به مشکلات روان
مطالعات به‌طور فزاینده سلامت روده را با سلامت روان در ارتباط می‌دانند. مطالعات بر روی انسان‌ها و حیوانات نشان می‌دهند که مکمل‌های پروبیوتیک می‌توانند برخی از اختلالات سلامت روان را بهبود بخشند.
مروری بر ۱۵ مطالعه بالینی نشان داد که مصرف مکمل سویه‌های بیفیدوباکتریوم و لاکتوباسیلوس به مدت ۱ تا ۲ ماه می‌تواند اضطراب، افسردگی، اوتیسم، اختلال وسواس فکری عملی و حافظه را بهبود بخشد.
یک مطالعه، ۷۰ کارگر را که با مواد شیمیایی خطرناک کار می‌کردند، به مدت ۶ هفته تحت نظر قرار داد. افرادی که روزانه ۱۰۰ گرم ماست پروبیوتیک یا یک کپسول پروبیوتیک مصرف کردند، فوایدی در سلامت عمومی، افسردگی، اضطراب و استرس را تجربه نمودند.
همچنین در مطالعه‌ای بر روی ۴۰ بیمار مبتلا به افسردگی نیز فوایدی مشاهده شد. مصرف مکمل پروبیوتیک به مدت ۸ هفته، سطح افسردگی و همچنین سطح پروتئین واکنشی سی (یک مارکر التهابی) و هورمون‌هایی مانند انسولین را در مقایسه با افرادی که پروبیوتیک مصرف نکرده بودند، کاهش داد.
پروبیوتیک‌ها برای تقویت سیستم ایمنی
پروبیوتیک‌ها می‌توانند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کنند و از رشد باکتری‌های مضر روده جلوگیری نمایند.
همچنین نشان داده شده برخی از پروبیوتیک‌ها به تولید آنتی بادی‌های طبیعی در بدن کمک می‌کنند و نیز ممکن است سلول‌های ایمنی مانند سلول‌های تولید کننده ایمونوگلوبین ای، لنفوسیت‌های تی و سلول‌های کشنده طبیعی را تقویت نمایند.
یک بررسی بزرگ نشان داد که مصرف پروبیوتیک‌ها احتمال بروز و مدت زمان عفونت‌های تنفسی را کاهش می‌دهد. با این حال کیفیت شواهد در این رابطه کم بود.
مطالعه دیگری بر روی بیش از ۵۷۰ کودک نشان داد که مصرف لاکتوباسیلوس GG تکرار و شدت عفونت‌های تنفسی را تا ۱۷ درصد کاهش می‌دهد.
همچنین نشان داده شده پروبیوتیک لاکتوباسیلوس کریسپاتوس ریسک عفونت ادراری را در زنان تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهد.
پروبیوتیک برای کمک به کاهش وزن و چربی شکم
پروبیوتیک‌ها ممکن است از طریق مکانیسم‌های مختلف به کاهش وزن کمک کنند. برای مثال، برخی از پروبیوتیک‌ها از جذب چربی در روده جلوگیری می‌کنند. سپس چربی به جای اینکه در بدن ذخیره شود از طریق مدفوع دفع می‌شود.
همچنین پروبیوتیک‌ها می‌توانند به طولانی شدن احساس سیری، سوزاندن کالری بیشتر و ذخیره چربی کمتر کمک کنند. بخشی از این تاثیر ناشی از افزایش سطح هورمون‌هایی مانند GLP-1 است.
پروبیوتیک‌ها می‌توانند به صورت مستقیم نیز به کاهش وزن کمک کنند. در یک مطالعه، زنانی که رژیم داشتند و به مدت ۳ ماه لاکتوباسیلوس رامنوسوس مصرف نمودند، ۵۰ درصد بیشتر از زنانی که پروبیوتیک مصرف نکرده بودند، وزن کم کردند.
مطالعه دیگری بر روی ۲۱۰ نفر نشان داد که حتی مصرف دوز پایین لاکتوباسیلوس گاسری برای ۱۲ هفته منجر به ۸.۵ درصد کاهش چربی شکم می‌شود.
لازم به ذکر است که همه پروبیوتیک‌ها به کاهش وزن کمک نمی‌کنند. برخی از مطالعات نشان می‌دهند پروبیوتیک‌های خاصی مانند لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس می‌توانند حتی منجر به افزایش وزن شوند. به هر حال برای روشن شدن رابطه بین پروبیوتیک‌ها و وزن به مطالعات بیشتری نیاز است.
پروبیوتیک‌ها برای فشار خون بالا
یک بررسی نشان داده است که شیر تخمیر شده با سویه‌های لاکتوباسیلوس ممکن است به کاهش فشار خون کمک کند.
همچنین این بررسی نشان داد مصرف پروبیوتیک‌ها می‌تواند منجر به افزایش سطح ویتامین D در خون شود که به جلوگیری از فشار خون بالا کمک می‌کند.
اگر تحقیقات بیشتر تایید نمایند که پروبیوتیک‌ها می‌توانند به کنترل فشار خون کمک کنند، این باکتری‌ها می‌توانند روزی در درمان و پیشگیری از بیماری‌های قلبی نقش داشته باشند.
تاثیر پروبیوتیک‌ها بر کلسترول بالا
یک بررسی در سال ۲۰۱۷، نتیجه گیری نمود که مصرف غذاهای حاوی پروبیوتیک لاکتوباسیلوس می‌تواند سطح لیپوپروتئین کم‌چگالی یا کلسترول بد و همچنین کلسترول تام را کاهش دهد.
در سال ۲۰۱۸ نیز نویسندگان یک فراتحلیل تاثیر پروبیوتیک ها بر کلسترول تام را بررسی کردند. بعد از مطالعه داده‌های مربوط به حدود ۲۰۰۰ نفر، محققان نتیجه گیری نمودند که مکمل‌های پروبیوتیک می‌توانند به‌طور قابل توجهی سطح کلسترول تام را در خون کاهش دهند.
با این حال ممکن است اثربخشی به نوع و دوز مکمل بستگی داشته باشد. برای تایید این نتایج و روشن شدن اینکه کدام پروبیوتیک‌ها مفید هستند، به تحقیقات بیشتری نیاز است.
پروبیوتیک‌ها برای آلرژی و اگزما
برخی از سویه‌های پروبیوتیک ممکن است شدت اگزما را در کودکان و نوزادان کاهش دهند.
مطالعه‌ای نشان داد که در نوزادانی که با شیر حاوی پروبیوتیک تغذیه می‌شدند در مقایسه با نوزادانی که با شیر بدون پروبیوتیک تغذیه می‌شدند، علائم اگزما بهبود یافت.
مطالعه دیگری کودکان زنانی را که در دوره بارداری پروبیوتیک مصرف می‌کردند تحت بررسی قرار داد. ریسک ابتلا به اگزما در دو سال اول زندگی در این کودکان ۸۳ درصد کمتر بود.
با این وجود، ارتباط بین پروبیوتیک‌ها و کاهش شدت اگزما هنوز ضعیف است و در این رابطه به تحقیقات بیشتری نیاز است.
شما می‌توانید برای تهیه کپسول پروکید گسترش میلاد فارمد (پروبیوتیک کودکان) از سایت داروخانه آنلاین مفید طب روی دکمه زیر کلیک کنید:
قرص پروکید، حاوی پروبیوتیک‌های مورد نیاز بدن است. در این محصول همه پروبیوتیک‌های مهم بدن از جمله لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم موجود هستند که هم در بهبود گوارش و هم تقویت سیستم ایمنی نقش دارند.
پروبیوتیک برای پسوریازیس و سندرم خستگی مزمن
در سال ۲۰۱۳، محققان شواهدی یافتند که بیفیدوباکتریوم اینفنتیس ۳۵۶۲۴ می‌تواند برای افرادی که مشکلاتی مانند پسوریازیس و سندرم خستگی مزمن دارند، مفید باشد. این نوع خاص از باکتری‌ها اغلب برای تقویت سیستم گوارشی در مکمل‌ها گنجانده می‌شوند.
چه غذاهایی پروبیوتیک دارند
حالا که با فواید پروبیوتیک‌ها برای سلامتی آشنا شدید شاید مایل باشید بدانید چه غذاهایی حاوی پروبیوتیک هستند. شما می‌توانید پروبیوتیک‌ها را از غذاهای مختلف یا مکمل‌ها دریافت کنید.
بعضی از منابع غذایی پروبیوتیک‌ها شامل برخی از انواع خوراکی‌های زیر هستند:
- ماست
- کفیر
- پنیر نرم
- آب دوغ
- محصولات سویا مانند میسو، تمپه و برخی از نوشیدنی‌های سویا
- کیمچی
شما می‌توانید برای تهیه کپسول پرودایجست گسترش میلاد فارمد (بهبود اسهال و یبوست) از سایت داروخانه آنلاین مفید طب روی دکمه زیر کلیک کنید:
این محصول برای پیشگیری و درمان اسهال‌های ویروسی، باکتریایی، مسافرتی و اسهال ناشی از مصرف آنتی بیوتیک و همچنین رفع یبوست می‌تواند مفید باشد.
عوارض پروبیوتیک و احتیاط‌ها
پروبیوتیک‌ها احتمالا برای بیشتر افراد بی‌خطر هستند اما نکاتی وجود دارد که باید پیش از استفاده از پروبیوتیک‌ها یا افزایش دوز آن‌ها در نظر داشته باشید.
مطابق مرکز ملی پزشکی مکمل و جایگزین آمریکا، با اینکه که پروبیوتیک‌ها احتمالا برای افراد سالم کاملا بی خطر هستند، ممکن است برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا به سایر مشکلات سلامتی دچار هستند، خطرناک باشند. این افراد ممکن است با ریسک موارد زیر مواجه باشند:
- عفونت
- ترشح مواد مضر در بدن
- مقاومت آنتی بیوتیکی
بنابراین بهتر است همیشه قبل از مصرف مکمل‌ها یا ایجاد تغییرات اساسی در رژیم غذایی با پزشک خود مشورت کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله از مجله سلامت مفید طب گفتیم که پروبیوتیک چیست و چه فوایدی برای سلامتی دارد. همچنین به توضیح تفاوت پروبیوتیک‌ها و پریبیوتیک‌ها پرداختیم و به عوارض احتمالی پروبیوتیک‌ها نیز اشاره کردیم.
همان‌طور که گفته شد پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که در بدن و برخی از غذاها و مکمل‌ها وجود دارند و یکی از معروف‌ترین فواید آن‌ها کمک به ایجاد تعادل فلور میکروبی روده است.
شما می‌توانید برای تهیه کپسول پایلوشات بی اس کی (کمک به تنظیم گوارش و تقویت معده) از سایت داروخانه آنلاین مفید طب (دکتر اصیلی) روی دکمه زیر کلیک کنید:
منابع: سایت‌های healthline و MedicalNewsToday
توجه: مقالات مرتبط با پزشکی و سلامت داروخانه مفید طب از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده‌اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند، بنابراین توصیه درمانی و پزشکی محسوب نمی‌شوند. در صورتی که مشکل پزشکی دارید، لازم است تا برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید.
