روغن بذر کتان از تخم کتان آسیاب شده و فشرده تهیه می‌شود. این روغن برای فواید بسیارش از جمله کاهش التهاب، پیشگیری از بیماری‌های قلبی و کاهش ریسک سرطان شناخته شده است. مردم هزاران سال است که از روغن دانه کتان استفاده می‌کنند. در این مقاله از مجله سلامت مفید طب به فواید روغن بذر کتان از جمله برای بهبود پوست و کمک به لاغری می‌پردازیم. همچنین عوارض جانبی و هشدارهای مصرف آن را بررسی می‌کنیم. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
روغن بذر کتان چیست؟
روغن بذر کتان که به آن روغن دانه کتان یا روغن تخم کتان نیز می‌گویند، از دانه کتان رسیده و به روش پرس سرد استخراج می‌شود. این روغن به صورت مایع و همچنین به شکل کپسول در بازار موجود است.
روغن بذر کتان حاوی نوعی اسید چرب امگا ۳ به نام آلفا لینولنیک اسید (ALA) میباشد. بدن از ALA موجود در روغن بذر کتان استفاده کرده و آن را در مقادیر کم به سایر اسیدهای چرب از جمله دوکوزا هگزانوئیک اسید (DHA) و ایکوزا پنتانوئیک اسید (EPA) تبدیل می‌کند.
اسیدهای چرب امگا ۳ برای سلامت جسمی و ذهنی انسان ضروری هستند.
فواید روغن بذر کتان و خود بذر کتان کمی متفاوت‌اند. برای مثال دانه کتان حاوی منیزیم و ویتامین B است در حالی که روغن دانه کتان این مواد را ندارد.
شما می‌توانید برای تهیه کپسول نرم مگا امگا باریویتال باریج (مکمل امگا ۳، ۶، ۷ و ۹) از سایت داروخانه آنلاین مفید طب (دکتر اصیلی) روی دکمه زیر کلیک کنید:
در ترکیبات این محصول از روغن گل مغربی، زیتون، بذر کتان، سبوس برنج و سنجد تلخ استفاده شده است.
فواید روغن بذر کتان
شاید تا حدودی با فواید روغن بذر کتان آشنا باشید. این روغن بی‌نظیر حاوی ترکیبات فعال و مفید بسیاری است؛ از جمله:
- اسیدهای چرب امگا ۳
- پروتئین‌های سالمی که می‌توانند ریسک فاکتورهای بیماری‌های قلبی را کاهش دهند
- ترکیبات فنولیک (لیگنان ها) که می‌توانند از سرطان پیشگیری کنند
- مواد معدنی از جمله کلسیم
در ادامه به برخی از فواید بالقوه روغن تخم کتان و شواهدی که برای تایید آن‌ها وجود دارند می‌پردازیم.
روغن بذر کتان برای کاهش التهاب
یکی از فواید روغن بذر کتان این است که به دلیل داشتن اسیدهای چرب امگا ۳ می‌تواند التهاب را کاهش دهد.
یک مطالعه حیوانی در سال ۲۰۱۳، نشان داد که روغن تخم کتان فواید چشمگیری برای کاهش التهاب دارد. با این حال، نتایج مطالعات روی انسان با هم متفاوت هستند.
تحلیلی بر چندین مطالعه انسانی، دریافت که تخم کتان حاوی ترکیباتی است که برای کاهش پروتئین واکنشی سی (CRP) که یک مارکر التهابی است، در برخی از شرکت کنندگان در مطالعه مفید هستند.
این تحلیل نشان می‌دهد که روغن بذر کتان ممکن است به‌صورت متفاوتی بر افراد اثر بگذارد. بنابراین برای مشخص کردن اثرات آن بر التهاب در جمعیت عمومی، به تحقیقات بیشتری نیاز است.
روغن بذر کتان برای یبوست و اسهال
روغن بذر کتان خاصیت ملینی دارد.
در مطالعه‌ای بر روی ۵۰ بیمار تحت همودیالیز، مصرف روزانه مکمل روغن بذر کتان به رفع یبوست آن‌ها کمک کرد.
مطالعه‌ای کوچک در سال ۲۰۱۲، بر روی افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر (IBS) نشان داد که تخم کتان در کاهش علائم IBS از جمله یبوست و اسهال مفید است.
تحقیقات درباره اثرات روغن تخم کتان بر اسهال و یبوست محدود به مطالعات حیوانی و مطالعات بر روی افراد با مشکلات خاص است و برای ارزیابی تاثیر این روغن بر جمعیت عمومی به مطالعات بیشتری نیاز است.
برخی از مطالعات حیوانی و انسانی نشان داده‌اند که روغن تخم کتان می‌تواند برای یبوست و اسهال مفید باشد. اما در این مورد به تحقیقات بیشتری نیاز است.
شما می‌توانید برای خرید روغن بذر کتان گیاه اسانس (کمک به یبوست، زخم معده، عفونت ادراری و اگزما) از سایت داروخانه آنلاین مفید طب (دکتر اصیلی) روی دکمه زیر کلیک کنید:
روغن دانه کتان گیاه اسانس هم به صورت خوراکی و هم موضعی قابل استفاده است. مصرف خوراکی این محصول در رفع یبوست، سندرم روده تحریک پذیر، التهابات و زخم معده و روده، التهابات مثانه، درد مفاصل و کاهش چسبندگی پلاکت‌ها موثر میباشد. استفاده موضعی از این محصول نیز باعث رفع خشکی، التهاب و خارش های پوستی ناشی از اگزما و تحریک‌های پوستی می‌شود.
روغن بذر کتان و کاهش ریسک سرطان
روغن بذر کتان حاوی لینوربیتید (linoorbitides) است؛ ترکیباتی که برای خواص آنتی اکسیدانی و مبارزه با سرطان شناخته شده‌اند.
همچنین این روغن یک منبع غنی از لیگنان‌هاست که نشان داده شده ریسک سرطان سینه را کاهش می‌دهند.
آلفا لینولنیک اسید (ALA) موجود در روغن تخم کتان نیز می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی را کند نماید یا حتی آن‌ها را از بین ببرد.
در حالی که تحقیقات بر روی ALA و کاهش ریسک سرطان امیدوار کننده هستند، مقداری که باید مصرف شود تا این ماده یک درمان مفید باشد، بیش از حد زیاد است. مصرف مقدار بسیار زیاد روغن بذر کتان عوارض جانبی و مشکلات قابل توجهی را به همراه دارد.
روغن کتان برای قلب
مطالعات نشان می‌دهند که مصرف مکمل روغن بذر کتان می‌تواند سطح اسیدهای چرب امگا ۳ از جمله ایکوزا پنتانوئیک اسید (EPA) و دوکوزا هگزانوئیک اسید (DHA) را در بدن افزایش دهد.
EPA و DHA ترکیباتی ضروری برای تقویت سلامت قلب و پیشگیری از بیماری‌های قلبی هستند. در حالی که بذر کتان به‌طور طبیعی حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ است، ALA در بدن به EPA و DHA تبدیل می‌شود.
شما می‌توانید برای تهیه کپسول هربال امگا ۳ باریج (محافظ قلب و عروق) از سایت داروخانه آنلاین مفید طب (دکتر اصیلی) روی دکمه زیر کلیک کنید:
کپسول امگا۳ باریج حاوی اسیدهای چرب ضروری با منشاء گیاهی است و در کاهش فشار خون، کاهش التهاب رگ‌ها و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی بسیار مؤثر و مفید میباشد. در ترکیبات این محصول از روغن بذر کتان استفاده شده است.
روغن بذر کتان برای پوست
ALA که در روغن بذر کتان نیز وجود دارد، یک آنتی اکسیدان قوی است. اغلب، تولید کنندگان لوازم آرایشی آن را به عنوان ترکیبی دارای خواص ضد پیری معرفی می‌کنند.
تحقیقات نشان می‌دهد که روغن بذر کتان می‌تواند به کاهش التهاب سلول‌های پوستی و ارتقاء بازسازی پوست کمک کند.
مطالعه کوچکی با استفاده از روغن تخم کتان بر روی ۱۳ زن و به مدت ۱۲ هفته انجام شد. در پایان مطالعه، صافی و آب‌رسانی پوست در این زنان بهبود پیدا کرده و حساسیت پوست به تحریک و همچنین زبری آن کاهش یافته بود.
روغن بذر کتان برای کمک به درمان درماتیت آتوپیک
همان‌طور که گفته شد روغن بذر کتان می‌تواند برای پوست مفید باشد. یکی از فواید روغن بذر کتان برای پوست این است که می‌تواند برخی از علائم درماتیت آتوپیک را کاهش دهد.
درماتیت آتوپیک نوعی اگزما و یک مشکل بلند مدت است که باعث قرمزی و خارش پوست می‌شود.
یک مطالعه، به تاثیر مصرف روغن تخم کتان بر موش‌های مبتلا به درماتیت پرداخت. بعد از ۳ هفته، کاهش در علائم درماتیت موش‌ها از جمله قرمزی، تورم و خارش مشاهده شد.
روغن کتان برای دیابت
روغن تخم کتان ممکن است به کاهش ریسک دیابت کمک کند. یک مرور سیستماتیک در سال ۲۰۱۵، مطالعاتی را برای تعیین تاثیر روغن بذر کتان در افراد مبتلا به دیابت تحلیل نمود.
در مطالعه‌ای، ۲۵ شرکت کننده مبتلا به پیش دیابت حضور داشتند. این شرکت کنندگان زنان یائسه و مردان دارای اضافه وزن بودند. آن‌ها به مدت ۱۲ هفته، روزانه ۱۳ و یا ۲۶ گرم تخم کتان مصرف نمودند.
بعد از ۱۲ هفته، سطح قند خون در افرادی که ۱۳ گرم تخم کتان مصرف کرده بودند کاهش یافته بود اما در آن‌هایی که از دوز بالاتر استفاده کرده بودند، تغییری مشاهده نشد.
محققان نمی‌دانند که چرا در گروهی که از دوز بالاتر استفاده کرده بودند، تغییری ایجاد نشد. بنابراین، در حالی که ممکن است روغن بذر کتان تاثیر مثبتی در افراد مبتلا به پیش دیابت داشته باشد، اما برای نتیجه‌گیری قطعی به مطالعات گسترده‌تر و جامع‌تری نیاز است.
روغن بذر کتان برای لاغری
گزارشی منتشر شده در ژورنال Appetite در سال ۲۰۱۲، نشان داد که مکمل‌های تخم کتان می‌توانند به سرکوب اشتها و در نتیجه کاهش مصرف غذا و کاهش وزن کمک کنند.
همچنین تصور می‌شود که فیبر محلول موجود در تخم کتان باعث ایجاد احساس سیری می‌شود.
روغن تخم کتان برای کاهش علائم یائسگی
شواهدی وجود دارد که روغن بذر کتان می‌تواند به بهبود علائم یائسگی کمک کند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵ بر روی ۱۴۰ زن یائسه که از مکمل روغن بذر کتان استفاده می‌کردند، کاهش در گرگرفتگی و افزایش کیفیت زندگی را در آن‌ها نشان داد.
روغن بذر کتان را چگونه مصرف کنیم؟
حالا که با فواید روغن بذر کتان آشنا شده‌اید شاید مایل باشید آن را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
روغن بذر کتان به نور و گرما حساس میباشد. بنابراین بهتر است در یک بطری یا شیشه تیره خریداری و در محلی تاریک و خنک نگهداری شود.
طعم روغن بذر کتان ملایم است و می‌توانید یک قاشق غذاخوری از آن را مستقیما بخورید یا در سس‌ها بریزید و مصرف کنید.
همچنین می‌توان از روغن تخم کتان به جای روغن‌های دیگر یا کره در آشپزی استفاده کرد. اما همان‌طور که گفته شد این روغن به گرما حساس است و با پخت، خواص تغذیه‌ای آن تغییر می‌کند.
افرادی که نمی‌خواهند از روغن بذر کتان به‌طور مستقیم یا در غذا استفاده کنند، می‌توانند به جای آن مکمل روغن بذر کتان (به شکل کپسول) مصرف نمایند.
عوارض جانبی روغن بذر کتان
مصرف روغن بذر کتان با دوز مناسب و به صورت کوتاه مدت معمولا برای بیشتر افراد بزرگسال بی‌خطر است. مصرف دوز بالای آن می‌تواند باعث ایجاد اسهال و مدفوع شل شود. همچنین احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک وجود دارد.
یک مطالعه منتشر شده در The American Journal of Clinical Nutrition در سال ۲۰۱۲، نشان می‌دهد که ALA می‌تواند ریسک سرطان پروستات یا رشد تومور را افزایش دهد.
تحقیقات بیشتر نشان می‌دهد که ALA دریافتی از غذاهای دارای منشا حیوانی که چربی اشباع بالایی دارند، ممکن است با سرطان پروستات مرتبط باشد. اما ممکن است خود ALA عامل این ریسک نباشد و مواد دیگری که در این غذاها وجود دارند مانند هورمون‌ها و آفت کش‌های موجود در گوشت باعث رشد تومور شوند.
با این حال، بیشتر این تحقیق نظری بوده و تحقیقات دیگر نشان می‌دهند که بذر کتان می‌تواند برای سلامت مردان مفید باشد.
افرادی که درباره تاثیر روغن تخم کتان بر پروستات نگران هستند، بهتر است قبل از اضافه کردن این روغن به رژیم غذایی خود با پزشک مشورت نمایند.
شواهد درباره بی‌خطر بودن مصرف موضعی روغن تخم کتان روی پوست و مو محدود هستند. با این حال یک مطالعه کوچک روی ژل موضعی روغن بذر کتان، نشان داد برای سندرم تونل کارپال موثر و بی‌خطر است.
موارد منع مصرف روغن بذر کتان
افرادی که نباید از روغن بذر کتان استفاده کنند:
زنان باردار: روغن بذر کتان در بارداری می‌تواند اثرات نامطلوبی از جمله افزایش ریسک زایمان زودرس داشته باشد.
کودکان: شواهد کافی درباره بی‌خطر بودن روغن بذر کتان برای کودکان وجود ندارد. اگرچه مصرف مقدار کم تخم کتان برای کودکان احتمالا بی‌خطر است.
زنان شیرده: اطلاعات قابل اعتماد کافی درباره بی‌خطر بودن روغن تخم کتان برای زنان شیرده وجود ندارد.
افراد مبتلا به اختلالات خون‌ریزی: بحث‌هایی درباره اینکه روغن بذر کتان ممکن است ریسک خون‌ریزی را افزایش دهد، وجود دارد. بنابراین در صورتی که اختلال خون‌ریزی دارید قبل از استفاده از روغن بذر کتان در غذا یا به صورت مکمل، با پزشک مشورت کنید.
افرادی که عمل جراحی دارند: مصرف روغن بذر کتان برای جلوگیری از خون‌ریزی، باید حداقل دو هفته قبل از عمل جراحی و در دوران ریکاوری اولیه متوقف شود.
افرادی که داروهای ضد انعقاد خون مصرف می‌کنند: مصرف روغن تخم کتان با داروهایی که انعقاد خون را کند می‌کنند (مانند آسپرین، دیکلوفناک یا وارفارین) می‌تواند ریسک خون‌ریزی و کبودی را افزایش دهد.
برای اطمینان از اینکه روغن تخم کتان برای شما مناسب است، با پزشک خود مشورت کنید.
جمع‌بندی
در این مقاله از مجله سلامت مفید طب، به فواید روغن بذر کتان برای سلامتی پرداختیم. همچنین عوارض جانبی احتمالی و موارد منع مصرف آن را بررسی کردیم.
همان‌طور که گفته شد روغن بذر کتان که به آن روغن تخم کتان هم می‌گویند، دارای مقدار زیادی اسیدهای چرب امگا ۳ است و نشان داده شده فوایدی برای سلامتی دارد. می‌توان این روغن را از راه‌هایی مانند استفاده در غذا یا خوردن مکمل آن و یا استفاده موضعی روی پوست و مو مصرف نمود.
شما می‌توانید برای تهیه کپسول فیتولاکس گل دارو (بهبود یبوست مزمن، هموروئید و شقاق) از سایت داروخانه آنلاین مفید طب (دکتر اصیلی) روی دکمه زیر کلیک کنید:
ترکیبات کپسول فیتولاکس شامل پودر سبوس‌دار جو دوسر، پودر دانه اسفرزه، پکتین گریپ فروت، پودر دانه کتان و پکتین سیب است.
منابع: سایت‌های verywellhealth ،MedicalNewsToday و healthline
توجه: مقالات مرتبط با پزشکی و سلامت داروخانه مفید طب از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده‌اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند، بنابراین توصیه درمانی و پزشکی محسوب نمی‌شوند. در صورتی که مشکل پزشکی دارید، لازم است تا برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید.
