یکی از رایج‌ترین مشکلات گوارشی که همه افراد در طول زندگی خود آن را تحربه می‌کنند یبوست است. این بیماری علاوه بر اینکه آزاردهنده است، در صورتی که به‌موقع پیگیری و درمان نشود می‌تواند مشکلات جدی برای فرد ایجاد کند. در ادامه به بررسی علت یبوست و روش‌های درمان آن خواهیم پرداخت:
یبوست چیست؟
به طور خلاصه میتوان گفت یبوست به شرایطی گفته می‌شود که مدفوع سفت شده و به سختی از بدن خارج می‌گردد. در چنین شرایطی سرعت عبور و دفع مدفوع از دستگاه گوارش کندتر از حالت معمول است.
یبوست معمولا با علایم ناراحت‌کننده دیگری چون نفخ، کمردرد، دل‌درد و احساس خستگی همراه است. در بسیاری از موارد علت یبوست قابل پیشگیری بوده و به راحتی میتوان آن را درمان کرد. با آگاهی بیشتر از دلایل این بیماری می‌توانید در اغلب اوقات یبوست را به راحتی کنترل کرده و درمان کنید.
علت یبوست چیست؟
معمولا چند عامل مختلف به طور همزمان باعث ایجاد یبوست می‌شوند. در ادامه ۱۳ مورد از اصلی‌ترین علت‌های ایجاد یبوست را بررسی خواهیم کرد:
۱) کمبود فیبر در رژیم غذایی، رایج‌ترین علت یبوست
این مسئله کاملاً اثبات شده که افرادی که از رژیم‌های غذایی شامل مقداری خوبی از فیبر استفاده می‌کنند، احتمال ابتلا به یبوست آنها به میزان قابل توجهی کمتر از دیگران است. غذاهای پرچرب مانند پنیر، گوشت و تخم مرغ مواد غذایی با فیبر کم هستند.
اگر شما از آنها مصرف می‌کنید، مطمئن شوید که به اندازه کافی از میوه‌ها، سبزیجات و غلات سبوس‌دار غنی از فیبر نیز استفاده می‌کنید. فیبر به سادگی حرکت روده‌ها را بیشتر کرده و به این ترتیب از یبوست جلوگیری میکند.
با این حال، مطالعات نشان داده است که فیبر بیش از آنکه برای مقابله و درمان یبوست مناسب باشد، در جلوگیری از آن موثر است.
پیشنهاد می‌کنیم درباره این که «چه غذاهایی برای یبوست خوب نیست» در این مقاله بخوانید.
۲) عدم فعالیت فیزیکی
فعالیت فیزیکی کم یکی از رایج‌ترین علت‌های ایجاد یبوست به ویژه در افراد مسن است. همانطور که می‌دانید اگر شخصی برای مدت زمان طولانی در رختخواب دراز کشیده باشد، مثلاً برای چند روز یا چند هفته، ریسک داشتن یبوست در او به میزان قابل توجهی افزایش یافته میابد.
طبق گفته کارشناسان فعالیت بدنی سوخت و ساز بدن را بالا نگه می‌دارد و در نتیجه سرعت اتفاقات در بدن شخص بیشتر می‌شود. افراد مسن در مقایسه با جوان‌ها به زندگی کم‌تحرک‌تری تمایل دارند، بنابراین بیشتر در معرض خطر یبوست قرار میگیرند.
۳) مصرف بعضی از داروها
طبیعی است که مردم معمولاً بسیاری از داروهایی را که موجب یبوست می‌شوند، فراموش می‌کنند. شایع‌ترین آنها عبارتند از:
- مواد مخدر، داروهای ضد درد و مسکن، مانند کدئین (تیلنول ۳ #)، اکسی کدون (پرکوست Percocet) و هیدرومورخون (Dilaudid)
- داروهای ضد افسردگی، مانند آمی تریپتیلین (Elavil) و ایمی پرامین (Tofranil)
- داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین (دیلانتین) و کاربامازپین (Tegretol) مکمل‌های آهن
- داروهای مسدود کردن کانال کلسیم مانند دیلتیازم (Cardizem) و فدیپین (procrdia)
- آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم مانند Amphojel و Basaljel
- دیورتیک مانند کلروتیازید (Diuril)
۴) شیر و لبنیات
علت یبوست در بسیاری از افراد مصرف شیر و محصولات لبنی است. اگر شما هم جزو افرادی هستید که با مصرف لبنیات دچار یبوست می‌شوید باید از طریق دیگری ویتامین D، کلسیم و فسفر مورد نیاز بدن خود را تامین کنید. یکی از بهترین روش‌ها استفاده از مکمل‌های غذایی مثل قرص کلسیمو دی سیمرغ و سافت ژل کلسیم و ویتامین دی جی وی آی است.
۵)سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
افرادی که از سندرم روده تحریک پذیر رنج می‌برند، در مقایسه با سایر افراد بیشتر در معرض یبوست هستند. این مشکل شایع در واقع یک اختلال در عملکرد روده است که باعث می شود تا غذا خیلی سریع یا خیلی آرام در دستگاه گوارش حرکت کند.
۶) بارداری
بارداری به علت تغییرات هورمونی که با خود به همراه می‌آورد، شخص را بیشتر مستعد ابتلا به یبوست میکند. همچنین ممکن است رحم باعث فشرده شدن روده شود و در نتیجه سرعت عبور مواد غذایی را کاهش دهد.
۷) افزایش سن
همانطور که ما مسن‌تر می‌شویم، سوخت و ساز بدن ما نیز کندتر می‌شود و به دنبال آن فعالیت روده نیز کاهش پیدا میکند. به طوریکه میتوان گفت بعد از سن ۶۵ سالگی، از هر دو نفر یکی با مشکل یبوست مواجه است.
۸) هر تغییری در روال زندگی، مانند سفر
هنگامی که ما به سفر می‌رویم روال زندگی ما تغییر میکند. این امر می‌تواند بر دستگاه گوارش ما اثر گذاشته و در بعضی موارد منجر به یبوست شود. در هنگام سفر ممکن است وعده‌های غذایی در زمان‌های مختلف خورده شود، زمان خواب تغییر کند و رفتن به توالت نیز ممکن است به تعویق بیفتد. همه این تغییرات خطر ایجاد یبوست را افزایش می‌دهند.
۹) استفاده بیش از حد از ملین‌ها
همه ما فکر می‌کنیم که ما باید حداقل یک بار در روز به توالت برویم، این یک افسانه است. بسیاری از افراد برای اینکه مطمئن شوند که این اتفاق می‌افتد، با خرید محصولات مسهل و ملین اقدام به خود درمانی می‌کنند.
ملین‌ها مؤثر هستند، آنها به حرکات روده کمک می‌کنند. اما مشکل اینجاست که اگر ما همیشه از آنها استفاده کنیم، برای اینکه اثر خود را حفظ کنند ناچار به افزایش دوز و میزان مصرفی آنها خواهیم شد.
ملین‌ها می‌توانند ایجاد عادت کنند، هنگامی که ما به آنها وابستگی پیدا می‌کنیم، خطر ابتلا به یبوست نسبت به زمانی که مصرف آنها را متوقف می‌کنیم، به میزان قابل توجهی بیشتر است.
۱۰) نرفتن به توالت هنگامی که به آن نیاز دارید
دلایل زیادی برای این مسئله ممکن است وجود داشته باشد. شاید ما در منزل نباشیم و ترجیح دهیم تا برگشت به خانه صبر کنیم. جای تعجب است که چطور بعضی از افراد هرگز از توالت محل کار یا مدرسه استفاده نمی‌کنند.
برخی ممکن است به علت مشغله فرصت توالت رفتن نداشته باشند و یا برخی به دلیل استرس عاطفی آن را به تعویق بیندازند. معمولاً اگر کودکان در حال آموزش نحوه توالت رفتن باشند از انجام آن خودداری می‌کنند.
گاهی اوقات کودکان بیش از حد مشغول بازی هستند و از توالت رفتن سر باز می‌زنند. به هر جهت، اگر شما از نیاز به اجابت مزاج چشم‌پوشی کنید، به تدریج دیگر احساس نیاز به رفتن را از دست می‌دهید. این به تأخیر انداختن طولانی موجب خشک شدن و سخت شدن مدفوع خواهد شد.
۱۱) ننوشیدن آب به اندازه کافی (از دست دادن آب)
کارشناسان می‌گویند که اگر شما یبوست داشته باشید، نوشیدن مایعات بیشتر ممکن است باعث از بین رفتن آن نشود. با این حال، اگر شما به طور منظم مقدار زیادی آب بنوشید، احتمال ابتلا به یبوست در شما کمتر خواهد شد. اگر شما معمولاً از یبوست رنج می‌برید، باید به طور جدی مصرف آب خود را افزایش دهید.
بسیاری از نوشیدنی‌های حاوی کافئین ممکن است باعث کم شدن آب بدن و بدتر شدن یبوست شما شود. الکل نیز آب بدن را کم میکند و اگر شما یبوست دارید یا مستعد آن هستید، باید از مصرف آن خودداری کنید.
۱۲) مشکلات روده بزرگ و مقعد
مشکلات روده ممکن است موجب فشرده‌سازی و یا محدود کردن معابر شوند و یبوست ایجاد کنند. بیماری‌های مقعدی مثل بافت اسکار (چسبندگی)، دیورتیکولوز و باریک بودن غیرطبیعی کولون یا رکتوم (تنگی روده بزرگ) نیز همین نتایج را دارند.
افراد مبتلا به بیماری هیرشپرونگ (Hirschsprung’s disease) نیز مستعد ابتلا به یبوست هستند. (هیروشپرونگ: یک نقص مادرزادی است که در آن برخی سلول‌های عصبی در روده بزرگ وجود ندارد. روده نمی‌تواند مدفوع را حرکت دهد در نتیجه روده مسدود شده و باعث بزرگ شدن شکم می‌شود.)
۱۳) ابتلا به برخی از بیماری‌ها
بیماری‌هایی که باعث کم شدن حرکت مدفوع از طریق روده بزرگ یا مقعد می‌شوند، احتمال یبوست را افزایش می‌دهد. آنها عبارتند از:
- اختلالات عصبی
- MS (مولتیپل اسکلروزیس)، بیماری پارکینسون، سکته مغزی، آسیب‌های نخاعی، انسداد مزمن روده
- غدد درون ریز و شرایط متابولیکی
- دیابت، هیپرکلسمی، ضعف کنترل قندخون، کم‌کاری تیروئید
- بیماری‌های سیستمیک (بیماری که بر تعدادی از ارگان‌ها، بافت‌ها و یا بدن تأثیر می‌گذارد)
- لوپوس، اسکلرودرمی و آمیلوئیدوز
- سرطان
- درواقع به علت داروهای مسکن و شیمی‌درمانی
داروی گیاهی یبوست چیست؟
برای درمان یبوست داروهای گیاهی یکی از بهترین و کم‌عارضه‌ترین‌ها هستند. این داروها با توجه به ترکیبات تشکیل‌دهنده‌ای که دارند می‌توانند به عنوان ملین برای بزرگسالان، کودکان و حتی خانم‌های باردار مورد استفاده قرار گیرند. در ادامه چند نمونه از پرفروش‌ترین داروهای گیاهی ضد یبوست را به شما معرفی خواهیم کرد.
قرص سی لاکس دینه
این داروی گیاهی درمان یبوست اثرات ملینی بسیار قوی داشته و یبوست‌های ناشی از بیماری های‌روده بزرگ را رفع میکند. گیاهان دارویی گشنیز و برگ سنا اصلی‌ترین ترکیبات قرص سی لاکس هستند که باعث بهبود حرکات گوارشی و تسهیل روند دفع مدفوع می‌گردند.
کپسول رولاکس قائم دارو
رولاکس یکی از محبوب‌ترین داروهای گیاهی ملین و رفع‌کننده یبوست است که به دو صورت پودر و کپسول ارائه شده است. این داروی گیاهی که حاوی شناخته‌شده‌ترین گیاه دارویی درمان یبوست، یعنی سنا است، به رفع تنبلی روده، کاهش وزن و بهبود مشکلات گوارشی نیز کمک میکند.
شربت لاکساپلاس باریج
شربت لاکساپلاس ملین گیاهی مناسب برای درمان یبوست کودکان است. در تهیه شربت لاکساپلاس از گیاهان دارویی مختلفی از جمله عناب، گل سرخ، گل گاوزبان و اسفرزه استفاده شده است.
معجون گلقند باریج
این داروی گیاهی درمان یبوست که با استفاده از گلبرگ‌های تازه گل سرخ (گل محمدی) و عسل تهیه شده است، یک داروی ملین عالی برای خانم‌های باردار است. معجون گلقند باریج سرشار از کلسیم بوده و برای درمان یبوست کودکان بالای دو سال نیز مناسب است.
