دیورتیک ها یا ادرار آورها موادی هستند که تولید ادرار را افزایش می‌دهند و به رفع احتباس مایعات که ممکن است به دلایل مختلف ایجاد شود، کمک میکنند. در این مقاله از مجله سلامت مفید طب به معرفی تعدادی از خوراکی‌ها و گیاهان دارویی دیورتیک می‌پردازیم و در ادامه خواهیم گفت که داروی گیاهی دیورتیک چیست و با تعدادی از آنها آشنا می‌شویم. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
دیورتیک چیست؟
دیورتیک‌ها موادی هستند که مقدار تولید ادرار را افزایش می‌دهند و به بدن کمک میکنند که آب اضافی را دفع کند. به وجود این آب اضافی احتباس آب گفته میشود که میتواند باعث پف کردن و تورم پاها، مچ پاها و دست‌ها شود.
عوامل مختلفی از جمله بعضی از مشکلات زمینه‌ای جدی مانند بیماری‌های کلیوی و نارسایی قلبی میتوانند باعث احتباس آب در بدن شوند.
با این حال، بسیاری از افراد به دلیل مواردی مثل تغییرات هورمونی، چرخه قاعدگی یا فعالیت نداشتن برای مدت طولانی (مثلا در طول یک پرواز طولانی)، دچار احتباس مایعات خفیف می‌شوند.
اگر دلیل احتباس مایعات در بدن شما یک بیماری زمینه‌ای است و یا به احتباس مایعات ناگهانی و شدید دچار شدید، باید فورا کمک پزشکی دریافت کنید.
با این حال، برای موارد خفیف احتباس آب که ناشی از بیماری زمینه‌ای نیست، ممکن است بعضی از خوراکی‌ها یا مکمل‌ها مفید باشند. در ادامه، بعد از بررسی موارد مصرف داروهای دیورتیک به معرفی خوراکی ها، گیاهان دارویی و داروهای گیاهی دیورتیک می‌پردازیم.
داروی دیورتیک برای چه تجویز میشود؟
پزشکان زمانی داروهای دیورتیک را تجویز میکنند که مقدار زیادی مایعات در بدن حبس شده باشد. این مشکل در افراد مسنتر بیشتر شایع است. مشکلات زیر ممکن است باعث ایجاد نیاز به تنظیم مایعات در بدن و یا احتباس مایعات شوند:
- فشار خون بالا
- نارسایی احتقانی قلب
- سیروز
- اختلال عملکرد کلیه
- سنگ کلیه
- ورم بافت، مانند ورم پاها
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- دیابت
دیورتیک‌های تجویزی ممکن است باعث ایجاد برخی از عوارض جانبی از جمله موارد زیر شوند:
- خستگی
- گرفتگی عضلات
- سبکی سر
- راش
- سردرد
خوراکی‌ها و گیاهان دارویی دیورتیک
بعضی از خوراکی‌ها، مکمل‌ها و گیاهان دارویی خواص دیورتیک دارند که میتوانند برای افراد دچار احتباس مایعات مفید باشند. اما به خاطر داشته باشید که همیشه قبل از مصرف گیاهان دارویی (مخصوصا اگر دارو مصرف می‌کنید) با پزشک مشورت کنید.
در ادامه خوراکی ها و گیاهان دارویی دیورتیک طبیعی را معرفی می‌کنیم و بعد از آن با چند داروی گیاهی دیورتیک آشنا می‌شویم. مطالعات علمی اولیه نشان دادهاند که بسیاری از این خوراکی‌ها به دفع مایعات اضافی بدن کمک میکنند.
عصاره قاصدک
عصاره قاصدک یک مکمل گیاهی محبوب است که اغلب به خاطر اثرات دیورتیکی اش مصرف میشود. این عصاره، به دلیل مقدار پتاسیم بالای گیاه قاصدک، به عنوان یک دیورتیک بالقوه پیشنهاد می‌گردد.
مصرف غذاهای غنی از پتاسیم به کلیه‌ها سیگنال می‌دهد که سدیم و آب بیشتری دفع کنند. مصرف این غذاها میتواند مفید باشد، زیرا بیشتر رژیم‌های غذایی مدرن سدیم زیاد و پتاسیم کمی دارند که میتواند باعث احتباس مایعات شود.
به‌صورت تئوری، پتاسیم بالای گیاه قاصدک به این معناست که این مکمل میتواند به دفع آب اضافی ناشی از مصرف سدیم کمک کند.
مطالعات حیوانی انجام شده بر روی اثرات دیورتیک قاصدک نتایج متفاوتی را نشان می‌دهند. مطالعات انسانی کمی در این مورد وجود دارد. با این حال، یک مطالعه کوچک انسانی نشان داد که مصرف مکمل قاصدک میزان ادرار تولید شده را در پنج ساعت پس از مصرف مکمل افزایش می‌دهد.
به طور کلی، اطلاعات کمی در مورد اثرات دیورتیک قاصدک در افراد وجود دارد، بنابراین در این رابطه به مطالعات بیشتری نیاز است.
گیاه دم اسب
دم اسب یک داروی گیاهی است که از گیاه دم اسب صحرایی (Equisetum arvense) به دست می‌آید. دم اسب سال‌ها به عنوان یک داروی گیاهی دیورتیک استفاده شده است و به شکل دمنوش و کپسول موجود است.
با وجود اینکه استفاده از این گیاه متعارف است، اما مطالعات بسیار کمی آن را بررسی کرده‌اند. یک مطالعه کوچک بر روی ۳۶ مرد، نشان داد که دم اسب به اندازه داروی دیورتیک هیدروکلروتیازید موثر است.
با وجود اینکه دم اسب به طور کلی بی‌خطر در نظر گرفته میشود، استفاده بلند مدت از آن توصیه نمی‌شود. همچنین افرادی که از قبل مبتلا به مشکلات یا بیماری‌هایی مانند بیماری‌های کلیوی و دیابت هستند نباید دم اسب مصرف کنند.
برای تایید اثرات دیورتیک دم اسب به مطالعات بیشتری نیاز است.
ترکیبات داروهای گیاهی ممکن است حاوی مقادیر متفاوتی از ماده فعال یک گیاه باشند. بنابراین اثرات آنها میتواند با هم متفاوت باشد.
جعفری
مدت زیادی است که در طب سنتی از جعفری به عنوان یک ادرار آور استفاده میشود. به‌طور سنتی آن را به‌صورت دمنوش دم میکنند و برای کاهش احتباس آب چند بار در روز مصرف می‌نمایند.
مطالعه بر روی موش‌ها نشان داده که جعفری میتواند جریان ادرار را افزایش دهد و اثر ادرار آور خفیفی داشته باشد.
با این حال، هیچ مطالعه انسانی میزان تاثیر جعفری را به عنوان یک دیورتیک بررسی نکرده است. در نتیجه، اینکه آیا جعفری در انسان هم تاثیر مشابه دارد و اگر دارد چه دوزی از آن موثرتر است، هنوز مشخص نیست.
گیاهان سرده هیبیسکوس (ختمی)
هیبیسکوس سرده‌ای از گیاهان است که به داشتن گل‌های زیبا و رنگارنگ معروف است. استفاده از قسمتی از این گیاه به عنوان یک دمنوش دارویی رایج است. این دمنوش به نام چای ترش معروف است.
اگرچه شواهد محدودی وجود دارد، اما گفته میشود چای ترش فوایدی برای سلامتی از جمله پایین آوردن فشار خون در افراد مبتلا به فشار خون بالا دارد.
همچنین گفته میشود این چای، دیورتیک و دارویی موثر برای احتباس خفیف مایعات است و تا کنون، برخی از مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی نشان دادهاند که میتواند اثر ادرار آوری خفیفی داشته باشد.
در یک مطالعه در تایلند، به ۱۸ نفر روزانه ۳ گرم هیبیسکوس به صورت چای ترش و به مدت ۱۵ روز دادند. با این حال، محققان دریافتند که چای ترش تاثیری بر خروجی ادرار ندارد.
به طور کلی، نتایج تحقیقات درباره این مسئله با هم متفاوت هستند. علیرغم مشاهده اثر دیورتیک در حیوانات، مطالعات کوچک بر روی افرادی که هیبیسکوس مصرف میکنند تاکنون هیچ اثر ادرار آوری را نشان نداده‌اند.
زیره سیاه
از زیره سیاه (caraway) که با نام زیره ایرانی هم شناخته میشود، اغلب در آشپزی استفاده میشود.
درمان‌های باستانی مانند آیورودا در هند که از گیاهان به عنوان دارو استفاده میکنند، زیره سیاه را برای اهداف دارویی مختلف از جمله اختلالات گوارشی، سردرد و تهوع صبحگاهی مورد استفاده قرار می‌دهند.
در طب مراکشی از زیره سیاه به عنوان یک گیاه دارویی دیورتیک نیز استفاده میشود.
یک مطالعه بر روی موش‌ها، نشان داد مصرف عصاره زیره سیاه به شکل مایع، خروجی ادرار را در طی ۲۴ ساعت به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
با این حال، این تنها مطالعه درباره اثرات دیورتیک زیره سیاه است. بنابراین برای اثبات اثرات ادرار آوری آن مخصوصا در انسان به تحقیقات بیشتری نیاز است.
سیاهدانه
گفته میشود سیاهدانه (Nigella Sativa) دارای خواص دارویی از جمله اثر دیورتیک است.
مطالعات حیوانی نشان دادهاند که عصاره سیاه دانه میتواند در موش‌هایی که فشار خون بالا دارند تولید ادرار را افزایش دهد و فشار خون را پایین بیاورد. این تاثیر ممکن است تا حدی با اثر دیورتیک سیاهدانه توضیح داده شود.
با این حال، هیچ مطالعه انسانی درباره این مسئله انجام نشده است. بنابراین اینکه سیاه دانه در انسان‌ها یا حیواناتی که فشار خون بالا ندارند اثر دیورتیک دارد یا خیر، معلوم نیست.
علاوه بر این، دوزهای استفاده شده در مطالعات بسیار بیشتر از مقداری است که با افزودن این گیاه دارویی به غذا دریافت می‌کنید.
قهوه
قهوه یک نوشیدنی بسیار محبوب است که فوایدی برای سلامتی دارد. همچنین قهوه به دلیل دارا بودن کافئین یک دیورتیک طبیعی است.
دوزهای بالای کافئین بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌گرم (معادل حدود دو تا سه فنجان قهوه) دارای اثر دیورتیک هستند. این یعنی اینکه نوشیدن چند فنجان قهوه میتواند باعث افزایش تولید ادرار شود. با این حال، بعید است که یک وعده استاندارد قهوه (حدود یک فنجان) حاوی کافئین کافی برای داشتن این اثر باشد.
علاوه بر این، اگر به‌طور منظم قهوه مصرف می‌کنید، احتمالا تحمل بدن شما نسبت به خواص دیورتیک قهوه بیشتر شده و تاثیری را مشاهده نمی‌کنید.
چای سبز و چای سیاه
هم چای سبز و هم چای سیاه حاوی کافئین هستند و میتوانند دیورتیک باشند.
تحقیقات در حیوانات نشان دادهاند که چای سیاه اثر ادرار آوری خفیف دارد که این اثر به کافئین آن نسبت داده شده است.
با این حال، همان‌طور که درباره قهوه هم این مسئله وجود دارد، تحمل بدن نسبت به کافئین چای میتواند بیشتر شود. به این معنا که احتمالا اثر دیورتیک چای فقط در افرادی ایجاد میشود که به‌طور منظم چای نمی‌نوشند.
خوراکی های دیورتیک
علاوه بر گیاهان دارویی دیورتیکی که معرفی شدند، کاهش مصرف سدیم و ورزش بیشتر میتواند به کاهش تجمع مایعات در بدن کمک کند. همچنین مصرف بیشتر میوه‌ها و سبزیجات ادرار آور، میتواند یک راه حل مفید دیگر برای این مشکل باشد. این خوراکی های دیورتیک عبارتند از:
- هندوانه
- انگور
- انواع توت
- کرفس
- مارچوبه
- پیاز
- سیر
- فلفل دلمه‌ای
داروی گیاهی دیورتیک
تا اینجا با خوراکی‌ها و گیاهان دارویی دیورتیک یا ادرار آور آشنا شدیم. اما شاید بپرسید داروی گیاهی دیورتیک چیست و مایل باشید تعدادی از آنها را بشناسید. در این داروها از عصاره گیاهان موثر در ادرار آوری استفاده شده است. با ادامه مطلب همراه باشید تا با چند داروی گیاهی دیورتیک آشنا شوید.
کپسول رودیورتیک قائم دارو
یکی از داروهای گیاهی دیورتیک، کپسول رودیورتیک قائم دارو است. این کپسول برای کمک به دفع سنگ کلیه تهیه شده است. در ترکیبات این قرص از چهار گیاه موثر یعنی پودر سر شاخه‌های هوایی دم اسب، میوه کرفس، ریشه کاسنی و بذر ترب سیاه استفاده شده است. این محصول در شل کنندگی عضلات برای دفع سنگ کلیه بسیار موثر عمل می‌کند.
شما می‌توانید برای تهیه کپسول رودیورتیک روی دکمه زیر کلیک کنید:
قطره رودیورتیک قائم دارو
قطره رودیورتیک نیز حاوی چهار گیاه ریشه کاسنی، میوه کرفس، بذر ترب سیاه و سر شاخه‌های هوایی دم اسب است. این قطره نیز یک داروی گیاهی دیورتیک است که به دفع سنگ کلیه کمک می‌کند. قطره رودیورتیک اثرات ضد اسپاسم و شل کننده عضلات صاف مجاری ادراری دارد.
شما می‌توانید برای تهیه قطره رودیورتیک روی دکمه زیر کلیک کنید:
قرص لیتورکس بی باریج
قرص لیتورکس بی باریج، یک داروی سنگ شکن گیاهی است که از بذر کدو تهیه شده و در دفع سنگ کلیه و جلوگیری از تشکیل آن نقش موثری دارد. در ترکیبات این محصول علاوه بر بذر کدو از برگ شالک و برگ علف طلایی نیز استفاده شده است.
شما می‌توانید برای تهیه قرص لیتورکس بی روی دکمه زیر کلیک کنید:
قرص مدریک گل دارو
قرص مدریک حاوی عصاره خشک اندام هوایی گیاه دم اسب است و تاثیر مطلوبی در پاکسازی و ضدعفونی کردن مجاری ادراری دارد. این قرص دارای اثر پیشاب آور ملایم است. در واقع مواد موثره گیاه دم اسب دارای خاصیت پیشاب آوری بوده، دفع آب و نمک بدن را سرعت می‌بخشد.
شما می‌توانید برای تهیه قرص مدریک روی دکمه زیر کلیک کنید:
جمع‌بندی
در این مقاله از مجله سلامت مفید طب با خوراکی ها و گیاهان دارویی دیورتیک آشنا شدیم. همچنین گفتیم که داروی گیاهی دیورتیک چیست و تعدادی از آنها را معرفی کردیم.
به خاطر داشته باشید که قبل از مصرف گیاهان دارویی، مکمل‌ها و داروهای گیاهی با پزشک مشورت کنید.
شما می‌توانید برای تهیه انواع شربت سنگ شکن کلیه و داروهای مفید برای مشکلات مجاری ادرار از سایت داروخانه آنلاین مفید طب روی دکمه زیر بزنید:
سوالات متداول
آیا چای ترش ادرار آور است؟
گفته میشود چای ترش ادرار آور و دارویی موثر برای احتباس خفیف مایعات است. تا کنون، برخی از مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی نشان دادهاند که این دمنوش میتواند اثر ادرارآوری خفیفی داشته باشد.
گیاهان ادرار آور کدامند؟
برخی از گیاهان از جمله دم اسب، عصاره قاصدک، جعفری، چای سبز و چای سیاه، قهوه، زیره سیاه و شاهدانه میتوانند خاصیت ادرار آوری داشته باشند.
داروی ادرار آور برای چیست؟
پزشکان زمانی داروهای دیورتیک را تجویز میکنند که مقدار زیادی مایعات در بدن حبس شده باشد. این مشکل در افراد مسنتر بیشتر شایع است. برخی از بیماریها و مشکلات ممکن است باعث ایجاد نیاز به تنظیم مایعات در بدن و یا احتباس مایعات شوند.
آیا چای سبز ادرار آور است؟
هم چای سبز و هم چای سیاه حاوی کافئین هستند و میتوانند دیورتیک باشند. اما در صورت مصرف منظم، ممکن است تحمل بدن نسبت به کاقئین موجود در آنها بیشتر شود و برای فرد اثر ادرار آوری نداشته باشند.
آیا قهوه ادرار آور است؟
قهوه به دلیل دارا بودن کافئین یک دیورتیک طبیعی است. اما اگر به‌طور منظم قهوه مصرف می‌کنید، احتمالا تحمل بدن شما نسبت به خواص دیورتیک قهوه بیشتر شده و تاثیری را مشاهده نمی‌کنید.
میوه های ادرار آور کدامند؟
برخی از میوه های ادرار آور عبارتند از: هندوانه، انگور و انواع توت.
منبع: سایت healthline
توجه: مقالات مرتبط با پزشکی و سلامت داروخانه مفید طب از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده‌اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند، بنابراین توصیه درمانی و پزشکی محسوب نمی‌شوند. در صورتی که مشکل پزشکی دارید، لازم است تا برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید.
