چگونه می‌توانید سیستم ایمنی بدن خود را بهبود ببخشید؟ به‌طورکلی، سیستم ایمنی بدن شما کار مهمی در دفاع از شما در برابر میکرو ارگانیزم‌های بیماری‌زا انجام می‌دهد، اما گاهی اوقات زمانی که یک میکروب با موفقیت به شما حمله و شما را بیمار می‌کند، سیستم ایمنی از کار می‌افتد.
سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا امکان مداخله در این فرایند و افزایش ایمنی بدن وجود دارد؟ آیا باید رژیم غذایی را تغییر داد؟ آیا ویتامین‌های خاص یا داروهای گیاهی باید مصرف کرد؟ آیا باید سبک زندگی را برای به دست آوردن یک سیستم ایمنی قوی تغییر دهیم؟
عوامل تاثیرگذار در سیستم ایمنی بدن
تقویت سیستم ایمنی شاید کار بسیار ساده‌ای به نظر برسد، اما توانایی انجام آن به چند دلیل دست‌نیافتنی است. سیستم ایمنی بدن، یک سیستم است نه یک عضو واحد و برای به دست آوردن یک عملکرد خوب به تعادل و هماهنگی نیاز دارد. هنوز موارد زیادی وجود دارد از جمله پیچیدگی‌ها و ارتباط متقابل پاسخ سیستم ایمنی که محققان اطلاعات زیادی ندارند. در حال حاضر، هیچ ارتباط مستقیمی ازنظر علمی بین سبک زندگی و افزایش عملکرد ایمنی بدن وجود ندارد.
اما این بدان معنا نیست که سبک زندگی بر سیستم ایمنی بدن تاثیرگذار نمی‌باشد و نباید موردمطالعه قرار گیرد. محققان در حال بررسی تاثیر رژیم غذایی، ورزش کردن، سن، استرس روانی و سایر عوامل بر پاسخ ایمنی بدن، چه در حیوانات و چه در انسانها هستند. در این میان، رعایت استراتژی‌های مناسب برای یک زندگی سالم روش بسیار خوبی برای شروع تقویت سیستم ایمنی بدن است.
راه‌های تقویت سیستم ایمنی
اولین خط دفاعی شما انتخاب سبک زندگی سالم است. پیروی از دستورالعمل‌های خوب درباره سلامتی یکی از بهترین و موثرترین راه‌های تقویت سیستم ایمنی است که می‌توانید به‌طور طبیعی در جهت حفظ ایمنی و سلامت خود انجام دهید. هر قسمت از بدن ازجمله سیستم ایمنی، با محافظت در برابر حملات محیطی و تقویت توسط استراتژی‌های زندگی سالم عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند.
چگونه سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنیم؟
از استراتژی‌های زندگی سالم که منجر به تقویت سیستم ایمنی می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خودداری از سیگار کشیدن
- رعایت رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات
- ورزش کردن به‌طور منظم
- تعادل در حفظ وزن
- پرهیز از نوشیدن الکل
- خواب کافی
- شستن مداوم دست‌ها و پختن گوشت‌ها، برای جلوگیری از عفونت
- کاهش استرس
روش صحیح تقویت سیستم ایمنی بدن
بسیاری از محصولات موجود در قفسه‌های فروشگاه‌ها مدعی هستند که سیستم ایمنی را تقویت یا از آن حمایت می‌کنند. اما مفهوم تقویت ایمنی ازنظر علمی چندان قابل‌درک نیست. در حقیقت، تقویت و افزایش تعداد سلول‌های بدن چه سلول‌های ایمنی و چه سایر سلول‌ها، لزوما چیز خوبی نیست. به‌عنوان‌مثال، ورزشکارانی که درگیر دوپینگ خونی می‌شوند یعنی خون را تزریق می‌کنند تا تعداد سلول‌های خونی را افزایش داده و عملکرد بهتری نشان دهند در معرض خطر سکته مغزی قرار دارند.
تلاش برای تقویت سلول‌های سیستم ایمنی بدن پیچیده است، چرا که انواع مختلفی از سلول‌ها در سیستم ایمنی بدن وجود دارد که به بسیاری از میکروب‌های مختلف پاسخ می‌دهند. کدام سلول‌ها را و به چه تعداد باید تقویت کنید؟
تاکنون دانشمندان پاسخی پیدا نکردند. آنچه مشخص شده است این است که بدن به‌طور مداوم سلول‌های ایمنی تولید می‌کند و سلول‌های اضافی خود را از طریق یک روند طبیعی به نام مرگ سلولی یا آپوپتوز از بین می‌برد، برخی از سلول‌ها قبل از اینکه از بدن دفاع کنند و برخی دیگر بعد از دفاع از بدن، از بین می‌روند. هیچ‌کس نمی‌داند که سیستم ایمنی بدن برای عملکرد در سطح مطلوب خود به چه تعداد سلول یا بهترین ترکیب نیاز دارد.
سیستم ایمنی و سن
با افزایش سن، توانایی پاسخ ایمنی بدن کاهش یافته که می‌تواند احتمال ابتلا به عفونت و سرطان را بیشتر کند. با افزایش امید به زندگی در کشورهای پیشرفته، بروز بیماری‌های وابسته به سن نیز در حال افزایش است. نتیجه بسیاری از مطالعات نشان داده است که افراد مسن در مقایسه با افراد جوان بیشتر به بیماری‌های عفونی مبتلا شده و حتی مهم‌تر از آن احتمال مرگ بر اثر این بیماری‌ها وجود دارد.
عفونت‌های تنفسی، آنفلوانزا، ویروس‌‌ها و به‌خصوص ذات‌الریه عامل اصلی مرگ‌ومیر در افراد بالای ۶۵ سال در سراسر جهان است. هیچ‌کس به‌طور قطعی نمی‌داند که چرا این اتفاق افتاده است، اما برخی از دانشمندان به مواردی دست پیدا کردند که این افزایش خطر با کاهش سلول‌های T ارتباط دارد، آتروفی تیموس (thymus atrophying) با افزایش سن، سلول‌های T کمتری برای مقابله با عفونت را تولید می‌کند. اینکه آیا کاهش عملکرد تیموس، افت سلول‌های T را در پی دارد یا اینکه سایر تغییرات نقش دارند، کاملا مشخص نیست.
عده‌ای از دانشمندان دیگر به دنبال پاسخ این سوال هستند که آیا مغز استخوان در تولید سلول‌های بنیادی که سلول‌های سیستم ایمنی را افزایش می‌دهند، با افزایش سن کارایی کمتری پیدا می‌کنند؟ کاهش پاسخ ایمنی به عفونت‌ها در افراد مسن در مورد واکسن اثبات شده است.
به عنوان مثال، مطالعات انجام‌شده بر روی واکسن آنفلوانزا نشان داده است که این واکسن برای افراد بالای ۶۵ سال در مقایسه با کودکان سالم بالای ۲ سال اثر کمتری دارد. اما علیرغم کاهش کارایی، واکسیناسیون آنفلوانزا و پنومونی در مقایسه با عدم واکسیناسیون میزان بیماری و مرگ را در افراد مسن به‌طور قابل‌توجهی کاهش داده است.
به نظر میرسد ارتباطی بین تغذیه و عملکرد سیستم ایمنی افراد مسن وجود دارد. نوعی سوءتغذیه که به‌طور گسترده‌ای حتی در کشورهای ثروتمند نیز رایج است، سوءتغذیه ریز مغذی‌ها میباشد. سوءتغذیه ریز مغذی‌ها که در آن فرد دارای کمبود برخی ویتامین‌های ضروری و مواد معدنی کمیاب است، می‌تواند آنها را از طریق رژیم غذایی افزایش و به دست بیاورد. این موضوع بیشتر در افراد مسن اتفاق می‌افتد، افراد مسن تمایل کمتری به خوردن غذا و اغلب در رژیم‌های غذایی خود تنوع کمتری دارند. یک سوال مهم این است که آیا مکملها در رژیم غذایی به افراد مسن کمک می‌کند تا سیستم ایمنی سالم‌تری داشته باشند؟ افراد مسن باید این سوال را با پزشک خود در میان بگذارند.
نقش رژیم غذایی در تقویت سیستم ایمنی
مانند هر نیروی جنگی، ارتش سیستم ایمنی بدن نیز در حال حرکت هستند و جنگجویان سیستم ایمنی سالم به تغذیه منظم و خوب نیاز دارند. بنابراین داشتن یک رژیم غذایی متنوع و سرشار از ریزمغذی‌ها، یکی از بهترین راه‌های تقویت سیستم ایمنی است.
دانشمندان مدت‌هاست تشخیص داده‌اند که افرادی که در فقر زندگی می‌کنند و دارای سوءتغذیه هستند، بیشتر در معرض بیماری‌های عفونی قرار گرفته و آسیب‌پذیرتر هستند. اینکه آیا میزان افزایش بیماری ناشی از اثر سوءتغذیه، بر سیستم ایمنی بدن تاثیرگذار است یا خیر، به‌طور قطعی ثابت نشده است. مطالعات نسبتا کمی در مورد تاثیرات تغذیه بر سیستم ایمنی بدن انسان وجود دارد.
برخی شواهد نشان می‌دهد که کمبودهای ریزمغذی‌های مختلف مانند کمبود زینک، سلنیوم، آهن، مس، اسید فولیک و ویتامین‌های A،B6 ، C و E پاسخ ایمنی را در حیوانات تغییر می‌دهند. با این حال، تاثیر این تغییرات سیستم ایمنی بدن بر سلامت حیوانات کمتر مشخص شده است و هنوز اثر کمبودهای مشابه در پاسخ ایمنی انسان ارزیابی نشده است.
پس چه کاری باید انجام دهید؟ اگر شک دارید که رژیم غذای شما تمام نیازهای ریزمغذی را تامین می‌کند یا خیر، مصرف روزانه یک مکمل مولتی ویتامین و مواد معدنی ممکن است فراتر از اثرات مفید بر سیستم ایمنی بدن، مزایای سلامتی دیگری را نیز در پی داشته باشد.
آیا گیاهان و مکملها در تقویت سیستم ایمنی نقش دارند؟
وارد یک فروشگاه می‌شوید، بطری‌های قرص و داروهای گیاهی وجود دارد که ادعا می‌کنند “از سیستم ایمنی بدن شما حمایت و یا آن را تقویت می‌کنند”. اگرچه مشخص شده است که برخی از این محصولات، برخی از اجزای عملکرد ایمنی بدن را تغییر می‌دهند، اما تاکنون هیچ مدرکی که نشان دهد مصرف گیاهان دارویی و مکملها یکی از راه‌های تقویت سیستم ایمنی است که شما را در برابر عفونت و بیماری بهتر محافظت می‌کند، وجود ندارد.
بیان این موضوع که آیا یک گیاه یا هر ماده دیگری، می‌تواند باعث افزایش ایمنی شود، مسئله بسیار پیچیده‌ای است. به‌عنوان‌مثال، دانشمندان نمی‌دانند که آیا گیاهی که سطح آنتی‌بادی‌ها را در خون بالا می‌برد، در واقع کار مفیدی برای ایمنی کلی بدن انجام می‌دهد یا خیر.
رابطه استرس و سیستم ایمنی بدن
پزشکی مدرن به رابطه نزدیک ذهن و بدن پی برده است. طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها، ازجمله ناراحتی معده، کهیر و حتی بیماری‌های قلبی، با تاثیرات استرس عاطفی مرتبط هستند. باوجود چالش‌ها، دانشمندان به‌طور فعال در حال بررسی رابطه بین استرس و عملکرد سیستم ایمنی بدن هستند.
در مورد یک موضوع، تعریف استرس دشوار است، آنچه ممکن است برای یک فرد وضعیت استرس‌زا محسوب شود، برای شخص دیگری وضعیت طبیعی است. هنگامی که افراد در موقعیت‌های استرس‌زا قرار می‌گیرند و دچار استرس می‌شوند، اندازه‌گیری میزان استرس در آنها دشوار است و دانشمندان برای درک اینکه آیا برداشت ذهنی فرد از میزان استرس دقیق است یا خیر با مشکل روبرو می‌شوند.
دانشمند فقط می‌تواند مواردی را که نشان‌دهنده استرس هستند ازجمله تعداد دفعات ضربان قلب در هر دقیقه را اندازه‌گیری کند. با این حال، بیشتر دانشمندان که در حال مطالعه رابطه استرس و عملکرد ایمنی بدن هستند، یک فشار روانی ناگهانی و کوتاه‌مدت را مورد بررسی قرار نمی‌دهد بلکه آنها سعی می‌کنند عوامل استرس‌زای مداوم و مکرر که به استرس مزمن شناخته می‌شود، ازجمله استرس ناشی از روابط با خانواده، دوستان و همکاران یا چالش‌های مداوم برای عملکرد خوب در کار فرد را مورد مطالعه قرار می‌دهند.
برخی از دانشمندان در حال بررسی این هستند که آیا استرس مداوم به سیستم ایمنی بدن آسیب وارد می‌کند یا خیر. اما انجام آنچه دانشمندان آزمایش‌های کنترل‌شده در انسان می‌نامند، دشوار است.
در یک آزمایش کنترل‌شده دانشمند می‌تواند تنها یک عامل را تغییر دهد، مانند مقدار یک ماده شیمیایی خاص، سپس تاثیر تغییر را روی برخی دیگر از پدیده‌های قابل اندازه‌گیری، مانند مقدار آنتی‌بادی تولیدشده توسط نوع خاصی از سلول سیستم ایمنی وقتی در معرض ماده شیمیایی است را موردبررسی قرار دهد.
در یک حیوان زنده و به‌ویژه در یک انسان، این نوع کنترل امکان‌پذیر نیست، چراکه در آن لحظه اتفاقات زیادی برای حیوان یا فرد رخ می‌دهد که اندازه‌گیری‌ها انجام می‌شود. علیرغم تمام مشکلات اجتناب‌ناپذیر در اندازه‌گیری رابطه استرس با ایمنی، دانشمندان در حال پیشرفت هستند.
ارتباط سیستم ایمنی و هوای سرد
تقریبا همه مادران می‌گویند: “لباس گرم بپوش وگرنه سرما میخوری!” آیا حرف مادرها درست است؟ احتمالا خیر. قرار گرفتن در معرض دمای متوسط سرد، حساسیت شما به عفونت را افزایش نمی‌دهد. دو دلیل وجود دارد که زمستان فصل سرماخوردگی و آنفولانزا است.
در زمستان، مردم وقت بیشتری را در خانه می‌گذرانند، درنتیجه در تماس نزدیک با افرادی هستند که می‌توانند میکروب‌ها و ویروس‌های خود را به دیگران منتقل کنند. همچنین وقتی هوا سرد است و رطوبت کمتری دارد ویروس آنفلوانزا مدت بیشتری در هوا باقی می‌ماند. اما محققان همچنان به پاسخ این سوال علاقه‌مند هستند.
برخی آزمایش‌ها در موش‌ها نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض سرما ممکن است توانایی آنها را در مقابله با عفونت کاهش دهد. اما در مورد انسان چطور؟ دانشمندان عده‌ای را در آب سرد غوطه‌ور کرده و عده‌ای را برهنه در دمای زیر نقطه انجماد نگه داشتند، همچنین آنها بر روی افرادی که در قطب جنوب زندگی می‌کنند و کسانی که در کوهستان‌های کانادا زندگی می‌کنند، مطالعه کرده‌اند.
نتایج را موردبررسی قرار دادند، محققان افزایش عفونت‌های تنفسی فوقانی را در رقابت اسکی‌بازان برون‌مرزی که به‌شدت در سرما ورزش می‌کنند، ثبت کرده‌اند اما اینکه آیا این عفونت‌ها به دلیل سرما یا عوامل دیگر مانند ورزش با شدت بالا یا خشکی هوا است، معلوم نیست.
گروهی از محققان کانادایی که صدها مطالعه پزشکی را در این زمینه بررسی کرده و برخی از تحقیقات خود را انجام داده‌اند، به این نتیجه دست پیدا کردند که هیچ نگرانی از قرار گرفتن در معرض سرمای متوسط وجود نداشته و این موضوع هیچ تاثیر مخربی بر سیستم ایمنی بدن انسان ندارد.
آیا وقتی بیرون هوا سرد است باید خود را کاملا بسته‌بندی و لباس زیاد به تن کنیم؟ اگر احساس راحتی ندارید، اگر می‌خواهید برای مدت طولانی در فضای باز باشید جایی که مشکلاتی از قبیل سرمازدگی و هیپوترمی یا کاهش دما وجود دارد، پاسخ “بله” است، اما نگران سیستم ایمنی بدن خود نباشید.
ورزش در بالا بردن سیستم ایمنی نقش دارد یا خیر؟
ورزش منظم یکی از ارکان زندگی سالم است. ورزش کردن باعث بهبود سلامت قلب و عروق، کاهش فشارخون، کمک به کنترل وزن بدن می شود و در برابر انواع بیماری‌ها از بدن محافظت می‌کند. اما آیا به تقویت سیستم ایمنی بدن و حفظ سلامت آن کمک می‌کند؟ درست مثل یک رژیم غذایی سالم، ورزش کردن نیز می‌تواند یکی از راه‌های تقویت سیستم ایمنی و کمک به سلامت عمومی بدن باشد. ورزش کردن به سیستم گردش خون کمک می‌کند و به سلول‌ها و مواد سیستم ایمنی بدن اجازه می‌دهد آزادانه در بدن حرکت کرده و کار خود را به‌خوبی انجام دهند.
سخن پایانی
یکی از موثرترین راه‌های تقویت سیستم ایمنی بدن، تغییر سبک زندگی به شیوه سالم است. دریافت ریزمغذی‌ها تاثیر فراوانی بر سیستم ایمنی دارند، همچنین ورزش کردن نیز سهم بسزایی در تقویت سیستم دفاعی دارد. افراد مسن توانایی کمتری در مقابل عفونت‌ها و بیماری‌های خطرناک دارند به همین دلیل توصیه می‌شود تحت نظارت پزشک خود، مکمل‌های مورد نیاز را مصرف کنند. شما می‌توانید این انواع مکمل‌های تقویت‌کننده سیستم ایمنی را از داروخانه اینترنتی مفید طب به‌راحتی تهیه کنید.
منبع: health.harvard.edu
توجه: مقالات مرتبط با پزشکی و سلامت مجله داروخانه مفیدطب از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده‌اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند، بنابراین توصیه درمانی و پزشکی محسوب نمی‌شوند. در صورتیکه مشکل پزشکی دارید، لازم است تا برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید.
1 دیدگاه دربارهٔ «راه‌های تقویت سیستم ایمنی | چگونه سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنیم؟»
تاثیر ورزش واقعا تو بالا بردن تقویت سیستم ایمنی بالاست