همه ما با آهن خون و کمبود آهن خون در بدن آشناییم، اما این ماده معدنی آن‌قدر حیاتی است که این آشنایی محدود کفایت نمی‌کند. شما برای اینکه بر سلامت خود و فرزندانتان نظارت داشته باشید به اطلاعات کاملی درباره آهن و تاثیرات آن بر بدن نیاز دارید.
پس در این مقاله از مجله سلامت مفید طب با ما همراه باشید تا به بررسی آهن خون، مقدار مناسب آن در بدن، نقش آهن در سلامتی و انواع مکمل‌های آهن و عوارض آن‌ها بپردازیم. در ادامه می‌خوانید:
کمبود آهن خون چیست؟
آهن یکی از مهم‌ترین مواد معدنی مورد نیاز بدن است که در هر سلول بدن انسان یافت می‌شود. آهن خواص بسیار زیادی برای بدن داشته و اهمیت فیزیولوژیکی آن به دلیل نقش ویژه‌ای است که در تنفس سلولی ایفا می‌کند.
آهن درفرآیند ساخت دو پروتئین حیاتی به نام های هموگلوبین و میوگلوبین نقش دارد. جالب است بدانید حدود هفتاد درصد آهن بدن در این دو پروتئین است.
همو گلوبین (Hemoglobin) پروتئینی است که در گلبول‌های قرمز خون جریان دارد و انتقال اکسیژن از ریه‌ها به بافت‌های مختلف بدن را انجام می‌دهد. میوگلوبین (Myoglobin) پروتئین دیگری است که در سلول‌های عضلانی وظیفه دریافت، ذخیره کردن، انتقال و آزاد سازی اکسیژن را انجام می‌دهد.
کمبود آهن خون باعث اختلال در تولید انرژی، عملکرد پروتئین‌های کلاژن و برخی ناقل‌های پیام عصبی شده و به عملکرد صحیح سیستم ایمنی آسیب می‌زند. بدیهی است که کمبود آهن با این توضیحات مشکل مهمی خواهد بود و آسیب‌های جدی به بدن وارد خواهد کرد.
آشنایی با انواع کم خونی
کمبود آهن خون مشکل رایج و پر اهمیتی است که از آن با عنوان کم خونی یاد می شود. هرچند درصد بالایی از کم خونی ها به کمبود آهن مرتبط است و کمخونی ناشی از کمبود آهن یا آنمی شایع ترین کم خونی در سراسر جهان است، اما خوب است با انواع مختلف کم خونی نیز آشنایی داشته باشید. در ادامه به مهم‌ترین انواع کم خونی، دلایل و عوارض آن‌ها پرداخته ایم:
کم خونی ناشی از فقر آهن یا کمبود آهن
آهن خون در بدن شرایط ویژه ای دارد زیرا تنظیم متابولیسم آهن از طریق جذب روده‌ای انجام می شود و از طرفی آهن بدن انسان بسیار ناچیز است.
هنگامی که در بدن فقر آهن رخ می دهد، خون نمی‌تواند اکسیژن و مواد غذایی را به خوبی درون بدن جابه‌جا کند و ویتامین، مواد معدنی موجود در میوه، سبزی و مکمل‌های دارویی به خوبی جذب نمی شوند. به طور کلی بسیاری از آنزیم های بدن به کمک آهن است که می‌توانند غذا را هضم کنند درنتیجه با کاهش آهن از بدن، بسیاری از عملکردهای بدن تحت تأثیر قرار می گیرند.
دلایل ابتلا به کمبود آهن
- جذب ناکافی آهن به دلیل رژیم غذایی نادرست یا ناکافی
- ابتلا به بیماری‌هایی چون روده ملتهب
- دفع آهن از طریق خونریزی و ادرار و مدفوع
البته معمولا میزان کمی دفع آهن خون نیز از طریق ادرار و مدفوع انجام می‌شود و مهم ترین شکل از دست دادن آهن، خونریزی است که در مردان به شکل خونریزی مخفی و تشخیص داده نشده از طریق دستگاه گوارش و در زنان نیز به شکل خونریزی های دوران عادات ماهیانه صورت می‌پذیرد.
لازم به ذکر است زنان در دوران شیردهی و بارداری نیز میزان زیادی آهن را منتقل می‌کنند از این رو کمبود آهن در بدن زنان و دختران در سن بلوغ بسیار رایج‌تر است.
علائم کمخونی فقر آهن
این نوع کم خونی دارای علائم احتمالی زیر است:
- رنگ پریدگی
- سردرد
- تحریک پذیری
و در موارد شدید تر:
- تنگی نفس
- تشدید ضربان قلب
- شکننده شدن موها و ناخن‌ها
کمخونی ناشی از فقر فولیک اسید (مگالوبلاستیک)
این نوع کم خونی معمولا در اثر کمبود فولیک اسید بروز می‌کند. فولیک اسید در واقع همان ویتامین B-12 است که به بدن در سالم نگه داشتن خون یا سیستم عصبی کمک می‌کند.
در این نوع کم خونی، بدن گلبول‌های قرمز خونی‌ای تولید می‌کند که نمی‌توانند اکسیژن را به خوبی تحویل دهند. مصرف ناکافی اسید فولیک که بیشتر در سبزیجات، مرکبات و آب میوه‌ها، سبوس گندم و سایر غلات و گوشت یافت می شود سبب بروز این مشکل است.
نشانه‌های کمخونی مگالوبلاستیک
علائم احتمالی این نوع کم خونی شامل موارد زیر است:
- ضعف
- خستگی
- ضعف حافظه
- تحریک پذیری
- موجب کرخی و بی‌حسی دست‌ها و پاها
- مشکلات در راه رفتن
- از دست دادن حافظه
- مشکلات بینایی
کم خونی آپلاستیک
این نوع کم خونی بسیار نادر است و زمانی بروز می‌کند که کمبود یا فقدان گلبول‌های قرمز خون در بدن اتفاق بیفتد. این کمبود بر گلبول‌های سفید نیز تاثیر می‌گذارد و خطر بروز عفونت‌ها و خونریزی‌های غیر قابل توقف را ایجاد می کند.
علائم احتمالی کمخونی آپلاستیک
- بیحالی و سنگینی
- رنگ پریدگی
- لکه‌های خونریزی زیرپوستی
- خونریزی
- تشدید ضربان قلب
- عفونت
- نارسایی قلبی
کم خونی سلول داسی شکل
این بیماری خونی معمولا ارثی و ژنتیکی بوده و ناشی از مشکلی است که به جای تولید گلبول‌های قرمز خونی طبیعی که به راحتی درون رگ‌های خونی حرکت می‌کنند، گلبول‌های داسی شکل تولید می شوند.
این مدل گلبول ها طبعا حرکت سختی دارند و نمی‌توانند در رگ‌های خونی ظریف به آسانی حرکت کنند. در نتیجه مسیر رسیدن خون به اعضای بدن را مسدود می‌کنند. بدن گلبول‌های قرمز داسی شکل را نابود می‌کند، اما نمی‌تواند با سرعت کافی انواع طبیعی و سالم جدیدی را تولید کند. این امر موجب بروز کم خونی می‌شود.
علائم کمخونی داسی شکل
- حملات درد در دست ها، پاها و شکم
- زرد شدن سفیدی چشم
- تب
- خستگی مزمن
- تشدید ضربان قلب
- رنگ پریدگی
- ایجاد زخم هایی در پاها
- خونریزی بینی
- مشکلات و اختلالات استخوانی
کمخونی تالاسمی
نوع دیگری از کم خونی ارثی تالاسمی است. تالاسمی زمانی بروز می‌کند که بدن ژن‌های ویژه‌ای را از دست می‌دهد و یا ژن‌های غیر طبیعی مختلف از والدین به کودک ارث می‌رسد که بر روی نحوه تولید هموگلوبین تاثیر منفی می‌گذارند. این نوع کم خونی گاهی حاصل ازدواج‌های فامیلی است که مورد آزمایش و مشورت پزشک قرار نگرفته‌اند.
بیماری‌های نهفته و بیماری‌های خونی ارثی عامل دیگری برای کمخونی
بیماری‌های خاصی وجود دارند که می‌توانند به توانایی بدن در تولید گلبول‌های قرمز خونی آسیب برسانند. برای مثال، افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی به ویژه بیمارانی که دیالیز می‌شوند در معرض ابتلا به کم خونی قرار دارند.
فیت آیرون نیاک، قرص آهن بدون عوارض گوارشی
قرص آهنی که با ترکیبات گیاهی و موثری که دارد شما را از شر عوارض بسیار شایع مصرف قرص های آهن رایج در بازار مثل یبوست، علائم گوارشی و آسیب های شکمی و… خلاص می کند و از طرفی آهن مورد نیاز بدن شما را با یون‌های آهنی که در ترکیبات خود دارد به خوبی رفع می نماید.
سخن پایانی
کم خونی و کمبود آهن مشکلات رایجی هستند که می‌توانند بر عملکرد روزانه و کیفیت زندگی تاثیرات مهمی بگذارند. اگر قصد تحقیق بیشتر یا خرید انواع مکمل‌ها را دارید، به داروخانه آنلاین مفید طب مراجعه کرده و تجربه یک خرید مطمئن، آگاهانه و سریع را برای خود رقم بزنید.
توجه: مقالات مرتبط با پزشکی و سلامت مجله داروخانه مفیدطب از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده‌اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند، بنابراین توصیه درمانی و پزشکی محسوب نمی‌شوند. در صورتیکه مشکل پزشکی دارید، لازم است تا برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید
