آهن، عنصری حیاتی برای رشد و تکامل کودکان است که نقشی کلیدی در ساخت هموگلوبین و انتقال اکسیژن در بدن ایفا می‌کند. کمبود آهن در کودکان، که به عنوان کم‌خونی فقر آهن شناخته می‌شود، می‌تواند منجر به عوارض جدی از جمله تأخیر در رشد ذهنی و جسمی، ضعف سیستم ایمنی و مشکلات رفتاری شود. از این رو، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب کمبود آهن در کودکان از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این میان، انتخاب بهترین نوع مکمل آهن برای کودکان، با توجه به عوامل مختلفی از جمله سن، شدت کمبود آهن و تحمل کودک، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. لازم به ذکر است که برای سنین پایین‌تر کودکان، استفاده از قطره آهن به دلیل سهولت در مصرف و جذب بهتر، ارجحیت دارد. با افزایش سن و توانایی کودک در بلعیدن، می‌توان از قرص آهن نیز استفاده کرد. این مقاله با هدف ارائه اطلاعات جامع و کاربردی در زمینه مکمل‌های آهن، راهنمایی‌های لازم جهت انتخاب بهترین نوع قرص آهن برای کودکان را به شما ارائه می‌کند.
علائم کمبود آهن در کودکان چیست؟
در دوران کودکی، به ویژه از ۶ ماهگی تا ۲ سالگی، بدن کودکان به سرعت در حال رشد و تکامل است و نیاز به مواد مغذی ضروری، از جمله آهن، به شدت افزایش می‌یابد. در این بازه زمانی، حتی با وجود تغذیه مناسب، ممکن است کودکان نتوانند آهن مورد نیاز خود را از طریق غذا دریافت کنند. به همین دلیل، مصرف مکمل آهن به عنوان یک اقدام پیشگیرانه، توسط پزشکان توصیه می‌شود. با پایان ۲ سالگی و شروع تغذیه تکمیلی، نیاز به مکمل آهن کاهش می‌یابد، مگر آنکه پزشک تشخیص کمبود آهن را در کودک بدهد.
در بخش قبل متوجه شدیم که کمبود آهن در کودکان می‌تواند تأثیرات منفی قابل توجهی بر سلامت و رشد آن‌ها داشته باشد. شناسایی زودهنگام علائم کمبود آهن، گامی مهم در پیشگیری از عوارض جدی آن است. در این بخش، به بررسی علائم شایع کمبود آهن در کودکان می‌پردازیم تا والدین و مراقبان بتوانند با آگاهی از این علائم، در صورت لزوم به پزشک مراجعه کنند. و با مشورت پزشک، بهترین نوع قرص آهن برای کودکان و مکمل‌های مناسب جهت جبران این کمبود را انتخاب نمایند.
از مهم‌ترین علائم کمبود آهن در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رنگ‌پریدگی: پوست، لب‌ها و ناخن‌های رنگ‌پریده، از شایع‌ترین علائم کمبود آهن در کودکان است.
- خستگی و ضعف: کودکان مبتلا به کمبود آهن، اغلب احساس خستگی و ضعف می‌کنند و انرژی کمتری برای انجام فعالیت‌های روزانه دارند.
- کاهش اشتها: کمبود آهن می‌تواند منجر به کاهش اشتها و بی‌میلی به غذا در کودکان شود.
- مشکلات تمرکز و یادگیری: آهن، نقش مهمی در عملکرد مغز دارد. کمبود آن می‌تواند منجر به مشکلات تمرکز، یادگیری و حافظه در کودکان شود.
- تأخیر در رشد: در موارد شدید، کمبود آهن می‌تواند منجر به تأخیر در رشد جسمی و ذهنی کودکان شود.
- تحریک‌پذیری: کودکان مبتلا به فقر آهن ممکن است تحریک پذیر و بدخلق شوند.
- تمایل به خوردن مواد غیرخوراکی: در برخی موارد، کمبود آهن می‌تواند منجر به تمایل به خوردن مواد غیرخوراکی مانند خاک، یخ یا نشاسته شود (پیکا).
- سردی دست و پا: به دلیل کاهش گردش خون ناشی از کمبود آهن، دست و پاهای کودک سرد می‌شوند.
- تند شدن ضربان قلب: کمبود آهن باعث می‌شود که قلب برای جبران کمبود اکسیژن، تندتر بزند.
- مشکلات تنفسی: در موارد شدید، کمبود آهن می‌تواند منجر به تنگی نفس و مشکلات تنفسی شود.
باید توجه داشته باشید که علائم کمبود آهن در کودکان می‌تواند متفاوت باشد و در برخی موارد، ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد. تشخیص قطعی کمبود آهن، فقط با آزمایش خون امکان‌پذیر است. لذا در صورت مشاهده هر یک از علائم فوق در کودک خود، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
معیارهای انتخاب بهترین مکمل آهن برای کودکان
مکمل‌های آهن در اشکال و فرمولاسیون‌های مختلفی در بازار موجود هستند و هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. انتخاب مکمل مناسب و بهترین نوع قرص آهن برای کودکان، با توجه به نیازها و شرایط خاص هر کودک، از اهمیت بالایی برخوردار است. در این راستا، توجه به عواملی مانند نوع آهن موجود در مکمل، میزان آهن المنتال، فرم مکمل، طعم و تحمل کودک، عوارض جانبی احتمالی و برند معتبر تولید کننده، ضروری است. در ادامه به این موارد اشاره می‌کنیم:
- نوع آهن موجود در مکمل: مکمل‌های آهن حاوی انواع مختلفی از آهن هستند، از جمله فروس سولفات، فروس گلوکونات، فروس فومارات و آهن لیپوزومال. (از میان این انواع، آهن لیپوزومال عوارض گوارشی کمتری دارد و جذب آهن از فروس سولفات و فروس گلوکونات بهتر از سایر انواع آهن است).
- میزان آهن المنتال: مقدار واقعی آهنی است که در مکمل وجود دارد و جذب بدن می‌شود. مقدار آهن المنتال مورد نیاز هر کودک، بسته به سن، وزن و شدت کمبود آهن، متفاوت است و باید توسط پزشک تعیین شود. اما به طور کلی میزان توصیه شده آهن المنتال روزانه برای کودکان بین ۱۰ تا ۱۵ میلی‌گرم میباشد.
- فرم مکمل: مکمل‌های آهن در اشکال مختلفی مانند قطره، شربت، قرص جویدنی و کپسول موجود هستند. برای کودکان زیر ۲ سال، قطره آهن به دلیل سهولت در مصرف، ارجحیت دارد. برای کودکان بالای ۲ سال، مصرف شربت آهن مناسب‌تر خواهد بود و برای کودکان بالای ۱۲ سال، مصرف قرص و کپسول آهن مانعی ندارد.
- طعم و تحمل کودک: مکمل‌های آهن می‌توانند طعم فلزی ناخوشایندی داشته باشند که برای برخی کودکان غیرقابل تحمل است. انتخاب مکمل با طعم مناسب، مانند طعم میوه، می‌تواند به بهبود تحمل کودک کمک کند.
- عوارض جانبی احتمالی: مصرف مکمل‌های آهن می‌تواند منجر به عوارض جانبی مانند یبوست، تهوع، استفراغ و درد معده شود. انتخاب ملح آهن لیپوزومال به دلیل داشتن عوارض گوارشی کمتر، می‌تواند راه حلی برای این مشکل باشد.
- بررسی برندهای معتبر تولید کننده دارو: انتخاب مکمل از برندهای معتبر و شناخته شده، که دارای استانداردهای کیفیت بالا هستند، از اهمیت بالایی برخوردار است. در بخش بعد شما را با چند نمونه از بهترین برندهای مکمل آهن کودکان که مورد استقبال والدین قرار گرفته‌اند، آشنا خواهیم کرد.
بهترین قطره و شربت آهن برای کودکان زیر ۱۲ سال
انتخاب بهترین مکمل آهن برای کودکان، با توجه به تنوع محصولات موجود در بازار، به یکی از چالش‌های والدین و مراقبین کودکان تبدیل شده است. با مشورت پزشک و توجه به معیارهای گفته شده در بخش قبل می‌توان بهترین مکمل آهن را برای کودک خود انتخاب کرد. در این بخش، به معرفی بهترین قطره‌ها و شربت‌های آهن موجود در بازار ایران می‌پردازیم. این محصولات، در اغلب موارد توسط پزشکان برای کودکان زیر ۱۲ سال که با مشکل کمبود آهن مواجه هستند، تجویز می‌شوند. همچنین جزو مکمل‌های نام آشنا برای والدین محسوب می‌شوند:
شربت فروگلوبین ویتابیوتیکس
این شربت در ایران تحت لیسانس ویتابیوتکس (VITABIOTICS) انگلستان تولید می‌شود. شربت فروگلوبین ب۱۲ ویتابیوتیکس برای مصرف کودکان بالای ۱ سال مناسب است. این شربت حاوی ۱۰ میلی‌گرم آهن المنتال در هر ۵ میلی‌لیتر میباشد که نوع ملح آهن آن، فروس سولفات است. شربت فروگلوبین علاوه بر آهن حاوی انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری در دوران رشد کودکان میباشد. از مهم‌ترین مزایای این شربت آهن می‌توان به طعم لذیذ با عصاره میوه های طبیعی، عسل و مالت، مناسب بودن آن برای معده بدون داشتن اثر نامطلوب بر روی معده، تقویت خون‌سازی و کاهش خستگی اشاره کرد. شربت فروگلوبین ممکن است در برخی کودکان باعث یبوست و یا تهوع شود.
قطره آیروویت ویتان
این مکمل در ایران تحت لیسانس داروسازی ویتان (Vitane) آلمان تولید می‌شود. قطره آیروویت ویتان مناسب مصرف کودکان بالای ۶ ماه است. این قطره حاوی ۱۵ میلی‌گرم آهن در هر سی سی میباشد. آهن موجود در قطره آیروویت نیز از نوع فروس سولفات است. از مهم‌ترین مزایای قطره آیروویت می‌توان به مواردی همچون پیشگیری و درمان کم خونی ناسی از فقر آهن در نوزادان و کودکان، تقویت رشد جسمی و ذهنی، وجود ویتامین C برای جذب بیشتر آهن، طعم مطلوب توت فرنگی و بلع سریع به علت غلظت پایین اشاره کرد. این قطره ممکن است باعث تغییر در رنگ دندان‌ها شود و احتمال بروز عوارض گوارشی در برخی کودکان وجود دارد.
قطره ویتان
این قطره محصول دیگری از برند ویتان است که در ایران تحت لیسانس داروسازی ویتان (Vitane) آلمان تولید می‌شود. قطره ویتان برای مصرف کودکان زیر ۱ سال و بالای ۱ سال مناسب است. قطره ویتان حاوی آهن، ویتامین‌های A، D، ب کمپلکس، زینک و نیاسینامید است. مقدار آهن المنتال موجود در قطره ویتان پایین بوده و از نوع گلوکونات میباشد. این قطره حاوی ۱۷ میلی‌گرم آهن است که ۲ میلی‌گرم از آن به صورت عنصری جذب می‌شود. از همین رو توصیه می‌شود، اگر جهت درمان و پیشگیری از کم خونی کودکان از قطره ویتان استفاده می‌کنید، حتماً در کنار آن، قطره آیروویت ویتان را نیز مصرف نمایید. از مزایای قطره ویتان می‌توان به تامین ویتامین‌ها و مواد مغذی کودکان، کمک به حفظ سلامت عمومی کودک و طعم مطلوب پرتقال آن اشاره کرد. این قطره ممکن است باعث بروز عوارض گوارشی در برخی کودکان شود.
قطره مولتی ویتامین با آهن پدیاویت
قطره آهن پدیاویت تولید کشور ایران بوده و محصولی از شرکت تولید دارو میباشد. این قطره برای کودکان زیر ۲ سال مناسب است. آهن موجود در قطره مولتی ویتامین پدیاویت، ۱۰ میلی‌گرم در هر ۱ میلی‌لیتر است و از نوع فروس سولفات میباشد. مقدار آهن المنتال این قطره نیز پایین بوده و بیشتر به عنوان یک مکمل مولتی ویتامین در جهت تامین انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری برای کودکان، مورد استفاده قرار می‌گیرد. از مزایای این قطره، طعم خوشایند آن را می‌توان بیان کرد. قرطره پدیاویت ممکن است باعث تغییر رنگ دندان‌ها شود و احتمال بروز عوارض گوارشی در برخی کودکان وجود دارد.
قطره لیپوزوفر فورت بی اس کی
این قطره محصولی از شرکت ایرانی بنیان سلامت کسری است که برای کودکان زیر ۳ سال مورد استفاده قرار می‌گیرد. قطره لیپوزوفر فورت، حاوی ۱۴ میلی‌گرم آهن به فرم لیپوزومال به ازای هز یک میلی‌لیتر است. پایداری آهن در فرمول لیپوزومال بهتر است. از آنجا که آهن درون ساختار لیپوزومی به راحتی از طریق سلول‌های دیواره روده جذب می‌شود، جذب و فراهمی زیستی آن نیز بهبود یافته است و به علت عدم تماس مستقیم مولکول‌های آهن با دستگاه گوارش، فاقد عوارض گوارشی شایع آهن، طعم بد و خاصیت سیاه کردن دندان‌ها میباشد. در نتیجه از مزایای قطره لیپوزوفر می‌توان به جذب بالا، عوارض گوارشی کمتر و عدم تغییر رنگ دندان‌ها اشاره کرد. مصرف طولانی مدت قطره لیپوزوفر فورت به دلیل وجود آهن زیاد، ممکن است باعث مسمومیت با آهن شود.
قطره آهن فروزومال سیمرغ
این قطره محصولی از شرکت ایرانی سیمرغ داروی عطار است که به عنوان یک قطره آهن حاوی آهن لیپوزومال، گزینه بسیار خوبی برای کودکان زیر ۲ سال محسوب می‌شود. مقدار آهن موجود در قطره فروزومال ۱۵ میلی‌گرم به ازای هر ۱ میلی‌لیتر است. البته قطره‌های فروزومال در دوزهای متفاوت و توسط برندهای مختلف تولید می‌شود. همانطور که در مورد قطره لیپوزوفر فورت گفتیم، آهن لیپوزومال دارای مزایای جذب بالا، عوارض گوارشی کمتر و عدم تغییر رنگ دندان‌ها میباشد و به دلیل فراهم زیستی بالاتر، مقدار مصرف پایین‌تری از این آهن مورد نیاز است. قیمت قطره‌های آهن فروزومال ممکن است بالاتر از سایر انواع قطره‌های آهن باشد.
بهترین نوع قرص آهن برای کودکان بالای ۱۲ سال
در بخش‌های قبل نیز اشاره کردیم که معمولاً برای کودکان زیر ۱۲ سال، مصرف آهن به صورت قطره یا شربت توصیه می‌شود. اما کودکان بالای ۱۲ سال می‌توانند با مصرف قرص یا کپسول، آهن مورد نیاز بدن خود را تامین کنند. کودکان بالای ۱۲ سال، به ویژه دختران در دوران بلوغ، به دلیل رشد سریع و شروع قاعدگی، نیاز بیشتری به آهن دارند. انتخاب بهترین نوع قرص آهن برای کودکان، با توجه به عواملی مانند نوع آهن، میزان آهن المنتال، عوارض جانبی و برند معتبر، می‌تواند به تأمین آهن مورد نیاز بدن و جلوگیری از کم‌خونی کمک کند.
کپسول ففول اینترافارم
این کپسول در ایران تحت لیسانس شرکت اینترافارم (Interapharm) انگلستان تولید می‌شود و برای مصرف کودکان بالای ۶ سال مناسب است. نوع ملح آهن موجود در کپسول ففول، فروس سولفات است. مقدار آهن المنتال در قرص ففول به میزان ۴۵ میلی‌گرم میباشد. از مهم‌ترین مزایای این کپسول آهن می‌توان به جذب مناسب، وجود اسید فولیک برای کمک به تولید گلبول‌های قرمز و قیمت مناسب آن اشاره کرد. قرص فیفول اینترافارم ممکن است باعث عوارض گوارشی مانند یبوست و تهوع شود، همچنین امکان تداخل با برخی داروها وجود دارد.
کپسول ایزی آیرون نچرال ورلد
این کپسول در ایران تحت لیسانس شرکت NASCO آمریکا تولید می‌شود. قرص ایزی آیرون نچرال ورلد برای مصرف کودکان بالای ۱۲ سال و بزرگسالان مناسب است. نوع ملح آهن موجود در آن، فروس بیس گلیسینات است که میزان تحمل خوبی دارد. مقدار آهن موجود در کپسول ایزی آیرون ۲۸ میلی‌گرم میباشد. این قرص علاوه بر آهن بیس گلیسینات، حاوی ویتامین C، ویتامین B12 و اسید فولیک نیز میباشد. از مزایای قرص ایزی آیرون می‌توان به جذب بالا، عوارض گوارشی کمتر و وجود ویتامین C برای کمک به جذب بهتر آهن اشاره کرد. این کپسول ممکن است قیمت بالاتری نسبت به برخی مکمل‌های دیگر داشته باشد.
قرص فرورال گلدن لایف
این قرص توسط شرکت گلدن لایف تولید می‌شود و برای مصرف کودکان بالای ۱۲ سال و بزرگسالان مناسب است. نوع ملح آهن موجود در قرص فرورال، فروس سولفات بوده که به میزان ۳۰ میلی‌گرم در هر قرص میباشد. از مهم‌ترین مزایای قرص فرورال گلدن لایف می‌توان به جذب خوب و قیمت مناسب آن اشاره کرد. این قرص ممکن است باعث عوارض گوارشی در برخی افراد شود.
جدول مقایسه مکمل‌های آهن معرفی شده در مقاله
برای اینکه راحت‌تر بتوانید مکمل‌های آهن معرفی شده در مقاله را با یکدیگر مقایسه کنید و بهترین نوع قرص آهن برای کودکان را انتخاب نمایید، ویژگی‌های این محصولات را در قالب یک جدول با یکدیگر مقایسه کرده‌ایم:
سخن پایانی
آهن، عنصری حیاتی برای رشد و تکامل کودکان است و نقشی کلیدی در ساخت هموگلوبین و انتقال اکسیژن در بدن ایفا می‌کند. کمبود آهن در کودکان، که به عنوان کم‌خونی فقر آهن شناخته می‌شود، می‌تواند منجر به عوارض جدی از جمله تأخیر در رشد ذهنی و جسمی، ضعف سیستم ایمنی و مشکلات رفتاری شود. از این رو، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب کمبود آهن در کودکان از اهمیت بسزایی برخوردار است. برای انتخاب بهترین نوع قرص آهن برای کودکان، توجه به عواملی مانند سن کودک، شدت کمبود آهن، تحمل کودک، نوع آهن موجود در مکمل، میزان آهن المنتال، فرم مکمل (قطره، شربت، قرص)، طعم مکمل، عوارض جانبی احتمالی و برند معتبر تولید کننده، ضروری است. لذا قبل از مصرف هرگونه مکمل آهن برای کودک خود، حتماً با پزشک مشورت کنید و دوز و نحوه مصرف مکمل را طبق دستور پزشک رعایت نمایید.
شما می‌توانید جهت خرید انواع قطره آهن خارجی و ایرانی مناسب برای کودکان، به لینک دسته‌بندی زیر مراجعه نمایید. داروخانه آنلاین مفیدطب یک مرجع معتبر برای خرید مکمل‌ها و محصولات گیاهی است.
هر سوال دیگری در مورد محصولات مکمل آهن و نحوه مصرف آن‌ها داشتید می‌توانید پایین این مقاله و یا در صفحه محصول در سایت داروخانه آنلاین مفیدطب کامنت بگذارید، متخصصین داروساز ما به شما پاسخ خواهند داد.
توجه: مقالات مرتبط با پزشکی و سلامت داروخانه مفید طب از منابع معتبر داخلی و خارجی تهیه شده‌اند و صرفا جنبه اطلاع رسانی دارند، بنابراین توصیه درمانی و پزشکی محسوب نمی‌شوند. در صورتی که مشکل پزشکی دارید، لازم است تا برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه نمایید
